Het is lente als PSV op 15 april zijn 24ste landstitel verovert. De titel van de Brabanders komt hard aan in Amsterdam. Allereerst omdat Ajax als kanonnenvoer heeft gediend in de kampioenswedstrijd. De ploeg van Erik ten Hag heeft zichzelf in het hol van de leeuw als een stel malloten te kijk gezet. Het resultaat van de wanprestatie: een 3-0 nederlaag, twee rode kaarten en een daverend Eindhovens volksfeest.
Verder begint op de Amsterdamse burelen steeds meer het besef door te dringen dat niet Ajax, maar PSV al decennia lang de lakens uitdeelt. Ga maar na: de titel van 2018 was de zeventiende in de laatste 32 jaar. Deze eeuw won PSV meer dan de helft van de landstitels: tien. En dat terwijl Ajax al sinds mensenheugenis de hoogste begroting heeft.
KORTE LIJNTJES
De conclusie die de directie en de Raad van Commissarissen trekken: het roer moet om. En goed ook. Leuk hoor, al dat geld op de bank, maar de ooit zo verwende aanhang begint zich steeds meer te roeren. En er is onrust in de selectie. Als er niet snel wat gebeurt, dreigt een leegloop.
Er moet gekocht worden, zingt de achterban in koor. En goed ook. Geen ongeslepen diamantjes van zeventien, achttien jaar oud, maar ervaren spelers. Spelers van naam en faam welteverstaan. Spelers die niet goedkoop zullen zijn. Maar als Marc Netto nu niet zijn knip trekt, wanneer dan wel? Daley Blind (28) en Dusan Tadic (29) zijn de droomkandidaten. Daley Blind wordt via vader Danny gepolst. De succesvolle oud-aanvoerder van de club is een maand na zijn ontslag als bondscoach van Oranje benoemd in de Raad van Commissarissen. Blind sr. weet dat zijn zoon niet nog een jaar op de bank wil zitten in Manchester. Of op de tribune. Hoofd scouting Henk Veldmate schuift Dusan Tadic naar voren. Het was Veldmate die de Serviër in 2010 als toenmalig scout van FC Groningen bij Vojvodina ontdekte. Een paar jaar eerder was de oud-prof uit Schalkhaar Luis Suarez in Uruguay op het spoor was gekomen. De lijntjes zijn in ieder geval kort, heerlijk kort. En goed nieuws voor Ajax: beide routiniers geven hun jawoord. Nog nooit heeft Marco Overmars zoveel geld uitgegeven: het tweetal kost een slordige 27,4 miljoen euro. Dat bedrag kan met bonussen oplopen tot 34,2 miljoen euro.
VASCO
Het toeval wil dat Ajax niet voor de eerste keer bij een modelprof uit het voormalige Joegoslavië uitkomt om een talentvolle selectie bij de hand te nemen. Eind jaren ‘60, toen de jonge oefenmeester Rinus Michels de basis aan het leggen was voor de grootste bloeiperiode uit de clubgeschiedenis, liepen er een paar geweldige voetballers rond in de A-selectie. Aan talent geen gebrek, zo wist Michels. En die talenten, Johan Cruijff voorop, waren hard op weg om de macht in de kleedkamer te grijpen.
Maar Michels miste een échte leider, een leider die gepokt en gemazeld was in het internationale voetbal. Hij kwam uit bij Velibor Vasovic, aanvoerder van het Joegoslavisch elftal en Partizan Belgrado. Partizan gold in die jaren als een absolute topclub in Europa. Een jaar eerder had de ploeg nog in de finale van de Europa Cup voor landskampioenen gestaan. Real bleek daarin met 2-1 te sterk, maar Vasco had wel gescoord. Niet dat de centrumverdediger annex gelegenheidsaanvoerder zo’n doelpuntenmaker was. Maar als het moest stond hij er.Vasovic, net als Tadic voormalig voetballer van het jaar van zijn land, leerde zijn ploeggenoten wat het vak profvoetballer écht inhield. Zo ergerde hij zich in het begin dood aan Johan Cruijff en Piet Keizer, die om onduidelijke redenen nog weleens een training afzegden. Hij bekritiseerde de twee raspaardjes openlijk, praatte op ze in en zag het verzuim afnemen. Vasovic ging voorop in de strijd, veroverde de harten van supporters en medespelers en maakte in ’69 de enige Amsterdamse treff er in de verloren Europa Cup-finale tegen AC Milan.
WERELDCLUB
Twee jaar later had Rinus Michels zijn mees-terwerk voltooid en won Ajax op Wembley zijn eerste Europa Cup. Niet Cruijff , Keizer, Dick van Dijk, Ruud Krol, Gerrie Mühren, Nico Rijnders of Sjaak Swart, maar Velibor Vasovic zou de cup in ontvangst nemen. De Amsterdamse zegetocht zou nog twee jaar voortduren, maar zonder Vasco. Zijn werk zat er op. Johan Cruijff nam de aanvoerdersband over, dezelfde Cruijff voor wie Vasovic een paar maanden eerder nog in de bres was gesprongen nadat hij had ontdekt dat het bestuur premies voor de nummer 14 had ingehouden.
Cruijff voegde nog twee Europese bekers aan zijn palmares toe en groeide uit tot icoon van een iconische voetbalclub. Voor deze club wilde Dusan Tadic zijn hele leven lang al voetballen. Dat vertelt hij op de vrijdag voor de uitwedstrijd tegen VVV, als wij de Serviër vragen waarom hij in hemelsnaam is teruggekeerd naar de Eredivisie. In plaats van legendarische tempels als Old Traff ord, Wembley of Anfield moet hij nu zijn kunsten vertonen op De Oude Meerdijk, Woudestein en De Vijverberg. De clubs had hij voor het uitkiezen, beaamt hij. “Ik hoefde niet weg uit Engeland, maar Ajax is Ajax”, riposteert hij. “En Ajax is een van de tien grootste clubs van de wereld.”
CRUIJFF
Hij vertelt over zijn jeugdjaren, over de tijd dat hij iedere dag op het plein voor zijn basis-school in Backa Topola te vinden was. “Daar voetbalden we altijd met hetzelfde groepje, een mannetje of tien. Vaak twee-tegen-twee partijtjes, op het scherpst van de snede. De winnaar mocht blijven staan. De één wilde Zidane zijn, de ander Ronaldo. Ik was altijd Johan Cruijff. Cruijff was mijn idool, ook al heb ik hem nooit in het echt zien spelen. Ik ben van 1988 hè.”
Ajax was en is een populaire club in Servië, vervolgt Tadic. Niet alleen vanwege Cruijff en Vasovic. “Er hebben hier zoveel grote spelers rondgelopen, ik krijg kippenvel als ik daar aan denk. Weet je: Ajacieden en Serviërs, ze lijken in sommige opzichten op elkaar. Ze hebben trots en fl air, zijn licht arrogant. Neem Marko Pantelic, die hier een paar jaar geleden heeft gespeeld. Goeie gozer, hij weet hoe je de fans blij moet maken.”
Tadic is vanaf het eerste contact met Ajax duidelijk geweest over zijn doelstelling. Hij zei het al bij zijn presentatie, hij zegt het nu weer. “Ik wil heel graag in de Champions League voetballen. Tot nu toe heb ik alleen in de Europa League gespeeld. Ik loop hier nu pas een paar weken rond, maar deze groep heeft echt potentie. Potentie om de Champions League te halen én kampioen te worden, mijn tweede doel. Mijn derde doel? De jonge gasten beter maken.”
ROUTINE
Zodra de Serviër over zijn rol in de kleedkamer begint te praten, oreert hij als een man met een missie. Met zijn komst en die van Blind, de transfer van Nico Tagliafico in januari en de aanwezigheid van Klaas-Jan Huntelaar en Lasse Schöne is de balans van de Ajax-selectie qua leeftijd in balans gekomen. “Ervaren spelers zijn pure noodzaak voor een selectie. Als je een te jonge selectie hebt met te veel jeugdspelers, dan heb je vroeg of laat een probleem.”
Want: “Jonge jongens hebben dan geen voorbeelden”, vervolgt Tadic. “Zij kennen de valkuilen van het profvoetbal nog niet. Dat is misschien wel de belangrijkste taak van Daley, mijzelf en de andere routiniers: de talenten helpen in hun ontwikkeling. We moeten iedere dag een voorbeeld voor die gasten zijn. Niet alleen op zondag, maar iedere dag. Zodat die jongens zich realiseren dat het in het voetbal om veel meer gaat dan kwaliteit alleen. Je moet je hele levensstijl aanpassen. Anders red je het niet.”
Tadic zit op de praatstoel, die middag langs het trainingsveld. Het zonnetje schijnt, de balvirtuoos doceert en ELF luistert: “Je moet goed eten, veel rusten en het beste uit jezelf willen halen. Iedere dag beter worden. Dát wil ik die gasten bijbrengen, zowel binnen als buiten het veld. En zelf goed voetballen. Ik kan nog zulke mooie verhalen vertellen, als ik het niet op het veld laat zien verlies ik mijn geloofwaardigheid.”
SCHÖNE
Na de 0-1 zege op VVV (penalty Tadic) lopen we Lasse Schöne tegen het lijf. De Deen, die net als Tadic op het WK actief was, heeft de sfeer in de kleedkamer zien veranderen. “Niet dat die slecht was”, aldus de Deen. “Maar Dusan en Daley zijn jongens die ook in de kleedkamer vooraan staan. Ze hebben een mening en een bepaalde staat van dienst. Dat had deze groep nodig. Met deze jongens erbij hoef je je niet af te vragen of het goed komt, je weet zeker dat het goed komt.”
De kleine Deen vervolgt: “De kwaliteit is omhoog gegaan. Het zijn gewoon twee hele goede spelers. Met Daley achterin hebben we een hoop aan ervaring gewonnen. Hij weet hoe het is om bij Ajax te voetballen, kent elk mechanisme binnen de club. En Dusan, tja... wat een rasvoetballer. Na Groningen en Twente heeft hij in vier jaar Premier League alles gespeeld wat hij kon spelen. Dat zegt wel iets over zijn instelling. Dusan neemt zijn vak bloedserieus, is zuinig op zijn lijf. Ajax heeft twee grote jongens binnengehaald.”
Schöne vertelt dat het lekker voetballen is met Blind in zijn rug. “Ik speel dit seizoen defensiever. Die jongens voorin mogen hun ding doen, laat mij maar de controle houden. Dat is vaak het probleem met de jongere jongens. Tegen Standard pakten we steeds de tweede bal, kwamen daarom nooit in de problemen. De communicatie verloopt beter. Kijk, Matthijs coacht ook, maar Daley heeft net even wat meer meegemaakt als je begrijpt wat ik bedoel.”
SURVIVAL OF THE FITTEST
Fit waren ze niet bij hun komst, Blind en Tadic. Tijd om de conditie in het Amsterdamse Bos rustig op te bouwen was er niet. Hoewel je zou denken dat een speler die drie weken eerder nog een WK-duel speelde over een stukje basisconditie beschikt. Tadic: “Dat zou je denken. Maar als je drie weken helemaal niets doet, dan gaat je conditie snel achteruit.”
“Ik had die totale rust nodig, kwam met Southampton uit een loodzwaar seizoen. We speelden ons op de slotdag pas veilig, liepen op het tandvlees. Mentaal was het ook tough geweest. Vergis je niet: in Engeland is geen winterstop, het is één grote survival of the fittest. En na het seizoen volgde het WK.” Na dat WK vertoefde de emotioneel en fysiek gesloopte Tadic een week bij zijn familie in Servië, om daarna tien dagen te luieren op het Griekse schiereiland Halkidiki. Daarna wachtte Ajax en moest de knop om. “Tussen mijn eerste training en de thuiswedstrijd tegen Sturm Graz zaten twee dagen. Maar oké, je bent professional en je weet hoe belangrijk Champions League-plaatsing voor de club is. Ik wilde alles doen wat mogelijk was om de ploeg te helpen. Zag het als een heilige missie. Voor de club, voor de fans, voor mezelf. Ik wilde die Champions League halen.”
CAREL EITING
In welk team hij ook speelde, Carel Eiting, type geboren leider, was de aanvoerder. Hoe kijkt de jonge middenvelder tegen Tadic aan? “Ik had de nodige positieve dingen over hem gehoord”, vertelt Eiting na de 3-1 thuiszege op Dinamo Kiev. “Ik dacht: eerst zien, dan geloven. Binnen een maand ben ik heel erg onder de indruk geraakt van wat hij hier brengt. Zoals hij voetbalt, zijn rol in de kleedkamer, petje af. Neem de nabesprekingen: hij is altijd aan het woord, lokt reacties uit. Daardoor gaan anderen praten. Dat doet hij bewust, Dusan weet van ons meer een team te maken.”Dan is er nog de geroemde arbeidsethos van de Serviër. Eiting: “Als je Dusan niet kunt vinden, dan weet je dat hij in de gym is. Hij is bezig met de wedstrijd, hij is bezig met ons spel en hij is bezig met zichzelf. Hij is een fantastisch voorbeeld en neemt daarin iedereen mee. We mogen blij zijn dat we zo’n persoonlijkheid in de groep hebben.”
HERACLES
Bij zijn presentatie had Tadic aangegeven dat hij op vijftig procent zat. “Maar ondanks een conditionele achterstand voelde mijn lichaam goed aan. We speelden gelijk goed voetbal, dat maakte het voor mij makkelijker om me aan te passen. Eigenlijk heb ik gewoon genoten van de eerste weken. Op die ene wedstrijd na.”Een week na de beschamende seizoensopening tegen Heracles is Tadic nog ziek van het puntenverlies. Het noemt het onacceptabel. “We willen op elk front winnen en hebben daar de selectie voor. Met deze groep moet je om de drie à vier dagen op hoog niveau kunnen spelen. Dan kun je niet zo diep door de ondergrens zakken als wij deden. Dat is echt onacceptabel.”
“Als voetballer van Ajax kun je niet op je lauweren rusten en met de handrem erop spelen. Iedereen verwacht dat wij met grote cijfers en met mooi voetbal zullen winnen. Dan moeten we zo scherp mogelijk zijn! In de Premier League zat er nooit een makkelijke wedstrijd tussen, daar kunnen een paar sloppy games je de kop kosten. In Engeland was iedere wed-strijd geen gevecht maar een oorlog.”Hij komt met een variant van een Servische mop op de proppen. “Achteraf ben ik blij dat dit in de eerste wedstrijd is gebeurd. In Servië zeggen we: ‘Je hoeft je broek niet te laten zakken omdat je Ajax bent’. Niemand zal zich vrijwillig naar de slachtbank laten leiden omdat wij toevallig Ajax zijn. Nee, omdat wij Ajax zijn, verwachten de mensen iets van ons. En dat moeten wij iedere training, iedere wedstrijd waarmaken.”
GEDEELDE LAST
Matthijs de Ligt heeft de vele gezichten van Dusan Tadic inmiddels aan den lijve ondervonden, inclusief de woede-uitbarsting na het gelijkspel tegen Heracles. “Dusan is grappig én serieus. Hij komt uit Servië hè. Ik denk dat je niemand hoeft uit te leggen wat de inhoudt. Dat probeert hij op ons over te brengen. Ik weet van mezelf dat ik altijd wil en honderd procent ga. Dat eis ik van mezelf. Maar sommigen hebben een extra steuntje nodig.”
Het lijkt er verdacht veel op dat er bij De Ligt, net negentien jaar, sinds de komst van Blind en Tadic een last van zijn schouders is gevallen. De jonge aanvoerder, daags voor de cruciale return tegen Dinamo Kiev: “Nou ja, er zijn wat leiders bijgekomen, dat is alleen maar fi jn. Als je de enige bent, dan kan het een flinke last zijn. Nu is die last minder geworden. Dat is alleen maar goed voor de ploeg en maak het voor mij makkelijker.”
Hij legt uit: “Ik probeer nog steeds zoveel mogelijk te coachen, maar de afstand tussen mij en bijvoorbeeld de voorhoede is groot. Die coaching laat ik aan Dusan over. In die zin is het fijn. Het is afwachten of dit het verschil gaat maken, maar ik heb er een goed gevoel over. Dusan heeft speciale kwaliteiten, hopelijk kan hij de groep helpen om verder te groeien. Individueel zit het wel goed, maar nu wordt het zaak om als elftal te spelen.”
De komst van de routiniers heeft ervoor gezorgd dat de concurrentie binnen de Ajax-selectie, behoorlijk is toegenomen. Zo zat publiekslieveling Donny van de Beek vaker op de bank dan hem lief was. Frenkie de Jong, middenvelder en dus concurrent van Van de Beek: “Er zijn altijd jongens die er net buiten vallen. Dat zet de boel op scherp, maar brengt ook druk met zich mee. Je gaat op de training toch onbewust een tandje erbij zetten.”
DRUK
Tadic beseft dat de druk op de jonge Ajax-talenten groot is. “Ik ben ook jong geweest. Maar oké, wij, de routiniers, moeten bepaalde druk bij die jongens wegnemen, zodat zij zich meer op het voetbal kunnen concentreren. Soms denken ze nog dat ze in de jeugd spelen, dat ze het op hun talent afkunnen. Maar in de jeugd hebben ze amper tegenstand, terwijl ze in het grote mannen-voetbal voor negentig procent afhankelijk zijn van werklust, zowel binnen als buiten het veld. Wat onze talenten betreft: het zijn stuk voor stuk jongens die willen werken. Met hun mentaliteit zit het wel goed.”
Want Tadic wil niet alleen in de Champions League voetballen en de talenten helpen beter te maken, hij wil prijzen winnen. “Dat kan alleen als je een serieuze ploeg bent. Een serieuze ploeg die prijzen wil en kan winnen en waarvan de fans kunnen genieten. Een ploeg die niet alleen attractief, maar ook op resultaat kan spelen. Dan maar een keer lelijk winnen. Als de situatie erom vraagt moeten we een wedstrijd kunnen killen. Daarvoor heb je ook ervaring nodig trouwens.”
Op 28 augustus plaatst Ajax zich in Kiev dankzij een 0-0 gelijkspel voor de Champions League. Het was niet de wedstrijd van Tadic, die voor rust een penalty op de paal schoot. Maar wat zou het? Hij heeft zijn eerste grote doel bereikt. Daarnaast: met de mentale weerbaarheid van de jeugd zat het in het vijandige Oekraïne wel goed. We moeten terugdenken aan de woorden die Tadic sprak na de heenwedstrijd tegen de ploeg uit Kiev. Eerst was daar het waarschuwende vingertje: “Laat niemand denken dat we er al zijn.” Daarna, vol geestdrift: “Ajax móét gewoon ieder jaar in de Champions League spelen. Dat zal bloed, zweet en tranen kosten ja. Dus zullen we ons daarop moeten voorbereiden. We moeten strijders worden, strijders die weten hoe het is om tweemaal in de week te vlammen.”
