Cadeautip voor eenieder die een scheidsrechter in de familie heeft en diens naam op een surpriselootje vond: koop of maak een gouden fluit. Hét cadeau om een arbiter voor je te winnen. Of, beter nog, je wil op te leggen. Vooral bij scheidsrechters uit Portugal, zo leerde een geruchtmakend schandaal ruim tien jaar geleden.
Uitgerekend in april 2004, vlak voor de start van het EK, werden in Portugal zestien scheidsrechters, clubvoorzitters en burgemeesters van hun bed gelicht. Aanleiding was operatie Apito Dourado (Gouden Fluit). Scheidsrechters zouden in ruil voor massief gouden fluiten massaal wedstrijden hebben gemanipuleerd. Overigens werden naast fluiten ook onder meer horloges uitgedeeld, maar Operatie Apito Dourado e Relógio e Outras Coisas bekt nou eenmaal minder lekker.
Corruptie was in het Portugese voetbal net zo vanzelfsprekend als de buitenspelregel, zo bleek al na een paar maanden onderzoek. In totaal kregen 25 (assistent-)scheidsrechters een boete en schorsing voor het manipuleren van wedstrijden. De langste schorsing bedroeg negen jaar. FC Porto werd voor een seizoen uitgesloten van Europees voetbal en Boavista moest zelfs het hoogste niveau van Portugal verlaten.
Kopstuk
Een van de kopstukken van het fixingnetwerk was Valentim Loureiro. Een boef van de sluwste soort, met tentakels die reikten tot de politiek, de Portugese voetbalbond en de bestuurskamer van Boavista. Sterker nog, hij was voorzitter van zowel die club als de nationale voetbalbond. Loureiro had in zijn eentje meer banen dan een gemiddelde klas pas afgestudeerden in Portugal bij elkaar. Zijn dubbele voorzittersrol combineerde hij met het regionaal leiderschap van het sociaal-democratische PSD, een functie bij het consulaat van Guinee-Bissau, en het voorzitterschap van staatsbedrijf Porto Metro. Een aardig pakket aan nevenfuncties voor de burgemeester van Gondomar.
Loureiro is het type bestuurder dat vroeg of laat door de mand valt. Eerder in zijn carrière was dat al een keer gebeurd, toen hij werd ontslagen uit militaire dienst vanwege zwarthandel in proviandvoorraden van het leger. Door slimme investeringen in onder meer vastgoed was er daarna al snel genoeg geld voorhanden om zijn blazoen op te poetsen en macht te kopen.
Telefoongesprekken
Het kostte de rechercheurs van Operatie Gouden Fluit de nodige moeite om bewijs te verzamelen voor zestien corruptiebeschuldigingen aan het adres van Loureiro. Niet dat dat bewijs niet voorhanden was, in tegendeel. Het bewijs was zo massaal dat de politie extra mankracht moest inschakelen om alles op de juiste wijze te verwerken. Liefst vijftienduizend telefoongesprekken moesten geanalyseerd en geregistreerd worden. Loureiro bleek gemiddeld zo'n honderd telefoontjes per dag te voeren. Uiteindelijk werd hij schuldig bevonden aan machtsmisbruik en tot drie jaar gevangenisstraf.
Afgelopen maart haalde Loureiro opnieuw de krantenkoppen. De gemeente Gondomar moet elf miljoen euro aan onterecht verkregen EU-subsidies terugbetalen. Corruptie laat zich niet makkelijk terugfluiten. Zeker niet als die fluit van goud is.
