Een zonnige middag in Hilversum. Het is 1 april. 71 dagen voor de start van het EK in Frankrijk. Danny Blind (54) wandelt in een blauw trainingspak van de KNVB een zaal van het Europese hoofdkwartier van Nike binnen. Daar zitten de 44 deelnemers aan de Noord-Europese finale van Nike Most Wanted, een voetbaltalentenjacht.
GENIET ERVAN
Sommige jongens eten muffins, anderen drinken vitaminewater terwijl dagpresentator Jan-Joost van Gangelen in het Nederlands vragen stelt aan Blind. En in het Engels aan assistent-bondscoach Ruud van Nistelrooij. Er zitten namelijk ook tieners uit het buitenland in de zaal. De jongens dromen van een mooi profcontract. Via een omweg. Via Nike.
Blind en Van Nistelrooij vertellen hoe zij het betaald voetbal haalden. Blind op zijn zeventiende bij Sparta. Van Nistelrooij op zijn vijftiende bij FC Den Bosch. Van Nistelrooij meldt dat hij precies even oud is als Patrick Kluivert, maar een heel andere route naar succes kende. "Toen Patrick als achttienjarige met de Champions League in zijn handen stond, speelde ik nog bij FC Den Bosch. I was nowhere near him. Ik moest me ontwikkelen. Het leven gaat niet altijd zoals je hoopt. Als voetballer heb je vaker tegenslagen dan succes. Daarmee moet je leren dealen. Stick to the plan. De volgende dag is er weer een nieuwe kans. The fearless win. Show courage."
Blind knikt. "No questions?", vraagt Van Gangelen na de interviewsessie van zo'n twintig minuten. Hij kijkt de zaal in. Stilte. "Of course. Go and play. Succes en geniet", vertelt de presentator. "Oké. Enjoy. Geniet ervan", vult Blind aan. De zaal stroomt snel leeg. De jongens gaan het veld op voor de finalewedstrijden. Op de vloer en op de stoelen blijven verpakkingen van muffins en energiebars achter. Net als plastic flesjes.
GEEN ZENUWEN
Het is drie dagen na de oefenzege van Oranje bij Engeland. De bondscoach kneep niet in z'n arm. Hij kon het scorebord op Wembley geloven. 1-2 voor Oranje. En dat terwijl Engeland een paar dagen eerder wereldkampioen Duitsland (2-3) versloeg en Oranje verloor van Frankrijk (2-3).
Blind zit met zijn ene been over het andere op een stoel. Ontspannen. Hij praat honderduit en gebruikt zijn handen. Enthousiast vertelt Blind over Vincent Janssen. Hij begon tegen Engeland in de basis. Luuk de Jong en Klaas-Jan Huntelaar bleven op de bank. Janssen rende negentig minuten lang heen en weer op het gras van Wembley. Tot hij in blessuretijd kramp kreeg. Na weer een sprint. De spits maakte slidings, joeg door op Joe Hart, beukte Phil Jagielka naar de grond, won kopduels van Chris Smalling. En was efficiënt. De aanvaller van AZ schoot een penalty in de kruising en gaf de assist bij de 1-2 van Luciano Narsingh. Verrast was Blind niet door Janssen. Hij speelde onbevangen, had respect voor de tegenstander, maar was niet onder de indruk. Hij had geen last van zenuwen. Fearless, in de woorden van Van Nistelrooij.
"Vincent werkt hard, is bereid te luisteren en veel te leren. Hij heeft eerder in zijn carrière een stap teruggezet en heeft uiteindelijk toch zijn doel bereikt. Dat toont zijn mentaliteit, zijn gedrevenheid. En als je de echte top wil halen moet je coachbaar zijn. Openstaan voor adviezen. Met alleen talent redt niemand het. Vincent staat extreem open voor coaching. Hij is een fijn persoon om mee te werken."
STREETWISE
Blind noemt Janssen iemand die heel bewust een sportief pad heeft uitgestippeld om hogerop te komen. Via de jeugdopleiding van Feyenoord naar Almere City en van Almere City naar AZ en Oranje. "Maar Vincent is meer dan een spits met een goede mentaliteit. Hij kan ook gewoon een behoorlijk balletje trappen. Mentaliteit is een onderdeel van het pakket dat je moet hebben om topvoetballer te worden. Techniek, tactiek, slimheid, kracht en snelheid horen daar ook bij. En wat geluk. Met trainers en blessures bijvoorbeeld. Neem Rashford bij Manchester United. Zijn traject had er misschien heel anders uitgezien als Rooney niet geblesseerd raakte. Maar dan moet je er wel staan als jouw moment komt. Dat deed hij. En Vincent dus ook op Wembley. Wat ik dan wel apart vind is dat jongens met een grote dosis vechtlust of een enorme drive tegenwoordig bijzonder worden gevonden. Dat was in mijn tijd heel normaal. Nu vallen die types meer op. Jongens die er alles aan doen om te winnen."
Hoe komt dat?
"Dat heeft met meerdere aspecten te maken. Eén daarvan is welvaart. Vroeger bestond het leven voor ons buiten school uit voetbal, voetbal en voetbal. Je leerde het spel op straat of op een trapveldje. Je speelde tegen oudere jongens. Daar werd je harder van. Sterker. Nu zijn er veel meer mogelijkheden voor jongeren. Er is ook meer afleiding. Ze krijgen meer interesses. Ik denk dat de jeugd van nu minder streetwise is dan in het verleden. Wij moesten veel zelf oplossen. Nu krijgen ze te veel voorgekauwd."
Daarin speelt de trainer toch ook een rol?
"De trainers zijn soms te panisch. Je moet bijvoorbeeld bij talenten van een jaar of twaalf geen sheets ophangen met allerlei aanwijzingen. Laat het ze lekker zelf oplossen. Met elkaar. En kom daar dan na de wedstrijd op terug. Ze worden daardoor inventief. Ze moeten ook zelf nadenken en handelen naar de situatie. Je moet de jeugd niet vol stoppen met informatie. Op topniveau is dat anders. Dan maken details het verschil. Als je ziet hoeveel wij als staf voorkauwen over wat er mogelijk gaat gebeuren tijdens een wedstrijd… Toen ik nog speelde was die informatie er niet altijd. Niet zo uitgebreid. Had ik die maar gehad. Ik had weleens met spitsen als Romário te maken. Je dacht vaak dat je hem in de zak had. Maar dan stond hij opeens bij de cornervlag te dansen." Een lach. "Hij deed niet veel. Maar dan: boem! Romário was geen Cruijff. Maar wel een geboren talent. Die komen wel vaker voor in Brazilië."
TALENTENJACHT
Blind wil van Oranje weer een eenheid smeden. Ook om tekortkomingen te camoufleren. Zoals op het WK in Brazilië gebeurde. Dat Daley Blind tegen Engeland aanvoerder was, was volgens zijn vader veelzeggend. Zijn zoon was de enige basisspeler op Wembley die ook op 13 juni 2014 aan de aftrap stond bij het WK-duel Spanje-Nederland (1-5). Zes basisspelers van dat team ontbraken in Londen door blessures. Bruno Martins Indi, Jonathan de Guzman en Robin van Persie vond Blind niet goed genoeg.
Van Persie kreeg sinds oktober vorig jaar geen nieuwe uitnodiging van Blind. Sinds de nederlaag tegen Tsjechië (2-3), waardoor het EK-doek viel voor Oranje. Bij de start van de komende WK-kwalificatiereeks zijn Van Persie en Huntelaar 33 jaar. Aanvoerder Arjen Robben en vice-aanvoerder Wesley Sneijder zijn dan 32 jaar. De naam van Rafael van der Vaart (33) ontbreekt sinds november 2013 bij de selectie. Het afscheid van het laatste deel van een (bijna) gouden generatie Oranje-internationals is aanstaande.
Is er voldoende talent in Nederland om met het Nederlands elftal in de (nabije) toekomst weer mee te doen om de prijzen op eindtoernooien? Of anders in ieder geval te plaatsen voor een toernooi?
"Er is altijd genoeg talent in Nederland. Die komen toch altijd weer bovendrijven. Dat heeft Nederland bewezen door de jaren heen. We hebben eerder periodes gehad dat het even tegenzat. Als de talenten er nu niet zijn in de categorie zeventien tot 21 jaar, dan ga ik ervan uit dat ze er wel zijn bij twaalf tot zestien jaar. Ik hoop dat het waar is wat ik zeg, anders hebben we echt een probleem. Maar we hebben nooit tien jaar achter elkaar niet meegedaan op topniveau. Maar we moeten ook niet vergeten dat we gewoon een klein land zijn. We hebben geen honderd miljoen inwoners. De Fransen en Duitsers kunnen moeiteloos drie nationale ploegen opstellen. Wij niet. Zij hebben een veel grotere vijver om uit te vissen. Talenten worden geboren. En in grote landen zijn dat er veel meer dan bij ons in Nederland. Daar verander je niets aan. Talenten kun je wel schaven en sturen. Maar ze worden uiteindelijk wel geboren."
Is het goed dat steeds meer Nederlandse talenten in het buitenland worden gestuurd en geschaafd?
"Er zijn jongens die op jonge leeftijd technisch gezien niet de beste keuze maken. Ik praat veel met de spelers van Oranje. Bij die gesprekken hoor je snel of iemand keuzes maakt uit financieel oogpunt of voor sportief succes. Ik veroordeel beide gedachtegangen niet. Die tweede zeker niet. Maar die eerste ook niet. Die hoort ook bij het leven. Moeten wij die jongens beoordelen of veroordelen terwijl wij niet altijd weten uit welk milieu zij komen? Dat is per persoon verschillend. Ik hoop alleen dat de zaakwaarnemers, vrienden en ouders helpen om niet altijd voor de meest lucratieve optie te kiezen."
GEDEUKT IMAGO
Blij was Blind. Dat Oranje in Londen een beetje goodwill terugverdiende. Dat was nodig. Geen EK en zeventiende op de FIFA-ranking. Een positie tussen Mexico en Hongarije. Sinds Blind in augustus vorig jaar het roer overnam van Guus Hiddink speelde het Nederlands elftal zeven interlands: drie zeges en vier nederlagen. Eind vorig jaar was de evaluatie in Zeist, met de KNVB. Blind bleef aan als bondscoach. Hij heeft niet overwogen zelf te vertrekken. Blind loopt niet weg voor lastige situaties, zei hij al eens.
Het vizier van de bondscoach en de KNVB is nu gericht op 6 september. Dan speelt Oranje in de Friends Arena van Solna tegen Zweden. De eerste kwalificatiewedstrijd voor het WK in Rusland, over twee jaar. De andere tegenstanders zijn Frankrijk, Bulgarije, Wit-Rusland en Luxemburg. Na de loting noemde Blind Nederland de gedoodverfde nummer twee in Groep A. Achter de Fransen. Maar voor de Zweden. In mei komt Oranje weer bij elkaar. Om eind mei tegen Ierland te spelen. En begin juni tegen Polen en Oostenrijk. Drie landen die komende zomer wel op het EK actief zijn.
"Het blijft natuurlijk een drama dat we niet gaan. Eeuwig zonde, ja. Een eindtoernooi is altijd een mooie leerschool. Als we toch naar het EK waren gegaan hadden we zeker een rol kunnen spelen. Misschien haalden we niet de laatste vier, maar Oranje speelt altijd wel een rol. En als iedereen fit was geweest… We misten de afgelopen interlands ook veertien spelers. En dan bedoel ik niet alleen nieuwe jongens als Dijks of Pröpper. Maar jongens als Robben, De Vrij, Vlaar, Strootman en Janmaat. Wij kunnen dat niet ongestraft opvangen."
En toch is Nederland de gedoodverfde nummer twee in de WK-kwalificatiegroep achter Frankrijk?
"Het wordt geen eenvoudige kwalificatiereeks. Maar er zit genoeg potentie in deze groep. We moeten dan wel stappen maken. Als groep en als individu. In september moeten we er staan. Deze zomer bekijk ik Frankrijk en Zweden op het EK en daarna ga ik op vakantie. Vanaf mijn vakantieadres blijf ik het EK volgen. Hoe pijnlijk het ook is, we moeten door. Ook al wacht een lange en vervelende zomer."
