Die kou: hij zal er nooit aan wennen. Daarvoor is Héctor Moreno té Mexicaans. Hij kan het zich nog goed herinneren, zijn eerste ontmoeting met de onzichtbare vijand van de warmbloedige. Een afdaling van een vliegtuigtrap. Twintig jaar, net pupil-af. Alleen. Een verlegen, ambitieuze verdediger met alleen zijn droom als gezelschap: belangrijk worden voor het Mexicaanse voetbal. "Er speelden toen maar vijf of zes Mexicanen in Europa. 120 miljoen mensen wonen in Mexico, voetbal is er de belangrijkste sport, en dan spelen er maar vijf of zes Mexicanen in Europa. Daar klopt iets niet. Tegenwoordig zijn het er geloof ik twaalf."
Die avond maakte Moreno meteen kennis met de nadelen van een profcarrière in Nederland. "Het was december toen ik mijn contract tekende bij AZ. 's Avonds zat ik op de tribune tijdens de Europa League-wedstrijd tegen Everton. Ik dacht alleen maar: mamma mia. Kon alleen maar denken aan mijn warme hotelkamer, zo koud had ik het. Maar uiteindelijk was het een fantastische periode. Vooral dankzij de warme mensen. Ik sprak geen Engels, geen Nederlands, maar werd zo ontzettend warm opgevangen. Echt geweldig."
Met dat Engels én het Nederlands is het zo te horen wel goed gekomen.
"De Engelse taal heb ik geleerd door het leven, de Nederlandse door Louis van Gaal. Ik woonde op mezelf in Alkmaar, helemaal alleen in een vreemd land. Van Van Gaal moest ik Nederlands leren. Dat wilde ik niet. Ik nam liever Engels lessen. Vroeg of laat ga ik hier weg en dan heb ik meer aan Engels, dacht ik. Maar Van Gaal stond erop dat ik Nederlands leerde. Toen dacht ik echt: come on, waarom? Maar achteraf ben ik heel blij met die lessen. Voor de andere Latino's bij PSV is het trouwens ook wel prettig. Ik kan tijdens trainingen uitspraken van de trainer voor ze vertalen, bijvoorbeeld. Eigenlijk zou ik meer salaris moeten krijgen, omdat ik hier ook werk als tolk, haha."
Om de een of andere reden zien we het leven als een betere taalcoach dan Louis.
"In Alkmaar werd ik gedwongen om Engels te leren, want anders kon ik helemaal niets. Zonder te communiceren kreeg ik in de Albert Heijn niets voor elkaar, haha. Ik kon gewoon niet voor mezelf koken, omdat ik geen idee had wat op alle verpakkingen stond. Daarom zat ik die eerste maanden bijna iedere avond in een restaurant. Gelukkig had ik mijn telefoon. Als ik niet op een woord kon komen pakte ik Google erbij en liet ik een foto zien. Dat hielp nog weleens. Ik ben een verlegen jongen, dus het was moeilijk om zomaar op mensen af te stappen en ze om hulp te vragen. Liever zou ik teruggaan naar mijn appartement en me daar terugtrekken. Twintig jaar oud en alleen in Nederland."
Dus het heeft je veranderd als persoon?
"Absoluut. Nu kan ik met iedereen communiceren en ben ik meer open. Ik moest volwassen worden en snel ook. Je werkt aan jezelf. Loopt vast en zoekt naar een oplossing. Als ik mezelf vijf maanden in mijn appartement zou opsluiten zou ik alle levenslust verliezen. Dan zou ik doodongelukkig zijn en terug willen naar Mexico. Nu bellen ze me al negen jaar op rij iedere zomer om te vragen of ik terug wil naar Mexico. Maar dat wil ik nog niet. Het zou de makkelijke weg zijn om terug te keren, en daar kies ik niet voor."
Wat is het grootste verschil tussen de Moreno van 2008 en die van 2017?
"Toen was ik het broekie, de jonge gast. Ik mocht fouten maken, onder het mom van leren. Ik ben snel opgegroeid, eigenlijk sneller dan zou moeten, denk ik. Daardoor ben ik in alle opzichten wel een beter mens geworden. Ik ben socialer, minder gefocust op mezelf. Een voorbeeld: ik vond het altijd moeilijk om tegen mijn ouders te zeggen dat ik ze mis en dat ik van ze houd. Waarom eigenlijk? Je moet je gevoelens durven tonen en uitspreken. Zeker met zo'n grote afstand als tussen mij en mijn familie."
Wat voor rol spelen je ouders in je carrière?
"Mijn ouders hebben me altijd gesteund om voetballer te worden. Ik was vijftien toen ik naar Mexico City verhuisde om profvoetballer te worden. Nu denk ik weleens: hoe heb je me kunnen laten gaan? Ik was nog echt een kind. Maar ze hebben me gesteund en helpen me nog steeds. Ze zijn eerlijk. Ze zeggen het ook als ik een slechte wedstrijd heb gespeeld. Dat hoor ik niet graag, maar daardoor houd ik de balans in mijn leven."
Uit wat voor gezin kom je?
"Middenklasse. Geen luxe, maar we kwamen ook niets tekort. Mijn ouders werkten heel hard. Mijn vader was leraar Engels. Hij zei altijd dat ik Engels moest leren, maar daar heb ik nooit iets mee gedaan. Daar heb ik nog spijt van gehad toen ik bij AZ terechtkwam, haha. Mijn moeder werkte bij een slagerij. Ze waren altijd bezig. Als we iets wilden, schoenen bijvoorbeeld, dan kregen we het. Ik weet niet hoe ze het deden, maar het lukte altijd."
En wat is voetballend gezien het grootste verschil met 2008?
"Op het veld heb ik mijn emoties beter onder controle. En ik probeer teamgenoten meer te helpen. Dat laten ze ook meer toe. Ze kijken naar me op, waardoor ik vanzelf meer een leidersrol op me neem. Vroeger bij AZ keek ik zelf op naar Stijn Schaars, de aanvoerder. En Joey Didulica, een hele goede gast. De meeste teamgenoten waren jong. Romero, Pellè, El Hamdaoui, Dembélé, we hadden een goed team. Ik wilde ook zo goed worden. Geen flater slaan naast die gasten."
Hoeveel van de ambities die je meebracht naar Nederland heb je inmiddels kunnen waarmaken?
"Kampioen worden, dat is twee keer gelukt. Met AZ en PSV. Ik wilde in de Champions League spelen en international worden. Dat is me allemaal gelukt. Ik kan me nog goed herinneren dat ik de Champions League-hymne voor het eerst op het veld hoorde. Als kind had ik daar al van gedroomd. Uit tegen Olympiakos met AZ. We verloren met 1-0. Maar het voelde echt fantastisch."
En welke ambities staan nog open?
"De Eredivisie is een mooie competitie, maar toch vooral voor jonge spelers. Clubs uit de grote competities kijken hier vervolgens rond om de beste talenten weg te kapen. Ik ben nooit op zoek naar een nieuwe club, maar ben er wel klaar voor. Als ik me te veel focus op wat de toekomst te bieden heeft, loop ik het risico te verliezen wat ik nu heb. Hier bij PSV is het leven geweldig. Iedere club heeft zijn eigen stijl en pluspunten, maar PSV is voor mij het beste wat ik tot nu toe heb meegemaakt. Ik speel hier voor het kampioenschap, mag Europees spelen, en hoef me buiten het veld nergens druk om te maken. Alles is hier tot in de puntjes geregeld. Voor mijn familie wordt gezorgd, voor mijn baby wordt gezorgd. Het leven is nog nooit zo goed geweest voor mij als nu. Bij PSV zien ze me graag en ik wil de club zoveel mogelijk teruggeven."
MIX
Eerder bij AZ en nu bij PSV leerde Moreno van Nederland te houden. Van de structuur in de maatschappij, van de behulpzame mensen, van de schijnbare zorgeloosheid die als een deken het land lijkt te bedekken. Als je Mexico gewend bent, tenminste. Ook Nederland heeft mindere kanten, niet alleen van meteorologische aard, maar die houdt Moreno liever voor zichzelf. Hij is naar Nederland gekomen om de bloemen te plukken, niet het onkruid.
Voel je je al een beetje Nederlands?
"Kijk, ik ben honderd procent Mexicaans, maar wel voor een deel in Europa opgegroeid. Dus is mijn mentaliteit deels Europees. Wat dat betreft ben ik een mix."
Wat is het Nederlandse deel in die mix?
"Een voorbeeld: vorig jaar kwam mijn schoonbroer uit Spanje hierheen met zijn twee dochters. Toen hebben we Sinterklaas gevierd. Ze begrepen er natuurlijk weinig van, dus heb ik maar gezegd dat het een soort Driekoningen was. Dat kennen ze daar wel. En zolang kinderen cadeautjes krijgen klagen ze natuurlijk nooit, haha."
Je gaat me niet vertellen dat je op het raam hebt geklopt.
"Haha, jawel! Mijn vrouw ging stiekem naar buiten om op het raam te kloppen, waar de cadeautjes klaarlagen."
Waar heb je geleerd dat dat zo moet?
"Hier op de club, haha. En van vrienden hoorde ik het een en ander."
Wat is Nederland voor jou?
"Nederland is een prachtig land. Toen ik hier kwam kreeg ik zoveel steun. Dat zegt echt iets over het land. Dat is het eerste waaraan ik denk als ik aan Nederland denk. En alles is hier goed voor elkaar. Goed georganiseerd. Natuurlijk heeft ook Nederland mindere kanten, maar alles in het land is perfect geregeld. Dat lijken jullie soms niet helemaal te beseffen."
Wat bedoel je?
"Ik kom uit Mexico. Daar loop je met een heel ander gevoel over straat. In Nederland kan ik gewoon met mijn dochter over straat wandelen zonder de vrees dat er iets gebeurt. Dat gevoel, dat je 's avonds naar huis loopt, door de regen weliswaar haha, maar zorgeloos: heerlijk. Eindhoven is voor Mexicaanse begrippen een kleine stad, niemand doet moeilijk. In Mexico zijn mensen veel fanatieker. Dat is weleens lastig voor me. Ik zie mezelf als een normale gast, een normale jongen. Ik hoef niet de hele tijd in de aandacht te staan. Dat laat ik graag over aan Drake en dat soort gasten, haha. Ik ben gewoon een normale jongen en hier kan ik ook gewoon leven als een normale jongen. Soms zou ik weleens willen dat Mexico wat dat betreft meer als Nederland was. Begrijp me niet verkeerd: ik hou van Mexico, ook al zeggen veel mensen dat het er niet goed is. Ik raad iedereen aan om er eens op vakantie te gaan. "
Wat doet de huidige situatie in het land met je? De politieke onrust?
"Ik volg het nieuws en heb er een mening over. Maar ik probeer altijd het positieve ervan te zien. Mexico heeft geweldige kanten. Om de een of andere reden worden de mindere kanten altijd uitgelicht. Slechte dingen gebeuren overal ter wereld. Ik zou dolgraag de mensen het echte Mexico laten zien."
MUUR
Het echte Mexico dus. Niet het land dat volgens de nieuwe president van de Verenigde Staten een muur nodig heeft om geen bedreiging te vormen voor de grote noordelijke buurman. Toen Donald Trump in november het podium betrad in het New York Hilton-hotel en de vuist balde om zijn verrassende overwinning te vieren, was Moreno in the land of the free. In voorbereiding op de WK-kwalificatiewedstrijd tegen de VS, die vier dagen later op de planning stond.
Wat was je eerste gedachte toen je Trump zag winnen?
"De hele campagne heeft hij de Mexicaanse bevolking gedemoniseerd. Zijn belangrijkste punt was die muur. He always talks shit about Mexico. Daar hou ik niet van. Ik hou van mijn land. De Mexicaans immigranten in de VS zijn gewone werkers. Ze hebben bewezen dat ze hard werken. Ze gaan daarheen omdat ze in Mexico geen kans krijgen om te werken en geven de VS zoveel terug. Ze zijn nederig, hardwerkend, en maken de VS rijker. Ook in culturele zin."
Maak je je zorgen om die muur?
"Ik moet nog maar zien hoe Trump die muur gaat bouwen. Ik hoop dat het nooit zover komt. Mocht het wel gebeuren, dan wordt het een grote bende."
Merkt je familie nu al de gevolgen?
"Mijn familie heeft geen problemen. Alle papierwerk is in orde. Ze kunnen gaan waarheen ze willen. De haat van Trump is vooral gericht op de immigranten, niet zozeer op het Mexicaans volk."
Toch worden de Mexicanen ook in eigen land getroffen door de aanstelling van Trump. Door de gestegen brandstofprijzen bijvoorbeeld, twintig procent, als direct gevolg van de valutaval die de peso meemaakte na de aanstelling van Trump.
"Klopt, dat is slecht. Er gebeuren slechte dingen. Het is chaos daar. Mensen lopen protestmarsen en zijn ontevreden over de regering. Ik ben geen expert, dus misschien heb ik het verkeerd, maar ik vind het niet eerlijk. Als ik zulke dingen zie gebeuren in Mexico, dan zou ik willen dat het beter ging met het land. Dat het er net zo goed geregeld was als in Nederland. Maar daarvoor moeten veel zaken veranderen. Dat gaat niet zomaar. Mijn land heeft de potentie om een nog veel beter land te zijn dan het land nu is. En Mexico is echt een geweldig land. Maar goed, dat vind ik, en ik ben ook maar een gewone jongen."
Wel een gewone jongen met een podium.
"Klopt. Ik weet niet of dat altijd goed of slecht is, maar wij voetballers hebben inderdaad die macht. Mensen luisteren naar mijn mening. Ze mogen daarvan op hun beurt vinden wat ze willen."
Wanneer merk je het best wat voor invloed jij hebt als voetballer?
"Als we in en tegen de VS spelen. Al die mensen, al die immigranten, zien voetbal als de beste kans om te connecten met hun vaderland. Ze gaan naar een stadion en zien Mexicanen die ze de rest van het jaar niet zien, omdat ze alleen maar werken. Dat is enorm belangrijk voor ze. Dat voel je gewoon in het stadion. Zeventig-, tachtigduizend mensen die zich weer verbonden voelen met hun land. Het is fantastisch om te zien wat voetbal kan bereiken."
Hoe was de sfeer in het stadion in die wedstrijd kort nadat Trump verkozen was?
"Het voelde raar. Maar die wedstrijd was echt geweldig. Voorafgaand aan de wedstrijd maakten we een groepsfoto met de Amerikaanse ploeg. Om en om, zij aan zij. We schudden elkaar de hand en gingen naast elkaar staan. Daarmee lieten we zien dat niets ons scheidt. Geen muur, niets. Goede buren moeten goed zijn voor elkaar. Vanaf beide kanten. Het was geweldig om zo'n gebaar te maken. Het was maar een voetbalwedstrijd, maar betekende enorm veel voor alle Mexicaanse immigranten in de Verenigde Staten."
En dan winnen jullie ook nog.
"Ja, al vijftien jaar verloren we iedere WK-kwalificatiewedstrijd in de VS met 2-0. De supporters zingen dat ook altijd op de tribunes: Dos A Cero. Die laatste wedstrijd leek wel gescript. We wonnen met 1-2. Alsof het zo moest zijn. Als we in de VS spelen kiezen ze altijd Columbus als locatie omdat daar geen Mexicanen wonen. Als we in Los Angeles zouden spelen, zouden wij een thuiswedstrijd spelen. zeventigduizend Mexicanen, tienduizend Amerikanen. Nu waren de Mexicanen op twee handen te tellen. Dat het daar in de winter altijd koud is, is voor hen een extra bonus. Nu we daar eindelijk gewonnen hebben kunnen ze op zoek naar een nieuwe locatie, haha."
Wat maakte die overwinning los in Mexico?
"Het was een groot ding. Zoals ik eerder al zei, een voetbalwedstrijd, maar ook veel meer dan dat. Sociale media ontploften. Het was een geweldig gevoel om mensen zoveel plezier te bezorgen door alleen een wedstrijd te winnen."
TOEKOMST
Je hebt nog een contract tot de zomer van 2019 bij je beste club tot nu toe, in een land waarvan je houdt. Waarop baseer jij je toekomstplannen? Is voetbal leidend of het leven leidend?
"Een mix, voetbal en leefgenot zijn allebei belangrijk. En er bestaat altijd een kans dat je een aanbod krijgt dat je niet kunt laten liggen. Dus geld speelt ook altijd een rol."
Is de VS een optie?
"Zeker, die optie heb ik altijd in mijn achterhoofd gehouden. Ik hou van dat land. Het lijkt me prachtig om daar te wonen."
Ook nu?
"Ja. Het is maar één persoon die er daar een puinhoop van maakt. Ik vind het een mooi land, daar kan één persoon niets aan veranderen. Ik zou er ooit best willen spelen. Als ze me binnenlaten dan, haha."
Stel je gaat ooit naar de VS: vier je dan nog steeds Sinterklaas?
"Nederland is een deel van mij, dus misschien wel. Als mijn schoonbroer dan met zijn dochters in de VS op bezoek komt zou het zomaar kunnen dat mijn vrouw weer op het raam staat te kloppen."
