In de dagen na de Rotterdamse editie van De Klassieker, eind oktober 2016, verschijnt er op de website van Ajax Life de tekst van een lied. Het André Onana Lied. Een dienstdoende redacteur heeft het lied geschreven op de wijs van 'Leef' van Dreetje Hazes. Vooral het refrein zet aan tot meezingen: O-na-na-na-na, O-na-na-na, O-na-na-na, pakt alles wat-ie kan!
De scepsis over de jonge doelman uit Nkol Ngok heeft na het uitduel in De Kuip definitief plaatsgemaakt voor bewonde- ring. Of adoratie zelfs, getuige het lied. Aanvankelijk hielden de supporters hun hart vast toen de Afrikaan na het vertrek van Jasper Cillessen het Amsterdamse doel moest verdedigen. Het eerste het beste duel met Onana, thuis tegen Willem II, werd prompt verloren. Schuld aan beide treffers had de keeper niet. Maar toch.
Oké, Tim Krul was op de valreep gehuurd van Newcastle United, dus met een beetje mazzel hoefde Onana slechts een paar duels in actie te komen. De competitie lag bovendien een week stil vanwege twee interlands. Dat scheelde. Maar hoe anders zou het lopen. Compleet anders. Onana, spring- in-'t-veld bij Jong Ajax, toont zich in het doel van het eerste elftal een even betrouwbare als explosieve doelman. En Krul blijft maar sukkelen met een knieblessure. Eind november maakt hij pas zijn eerste officiële minuten in Jong Ajax.
Afrika Cup
Peter Bosz en de zijnen kunnen een fitte Krul bij de hervatting van de competitie in januari goed gebruiken. Onana dient immers naar Gabon af te reizen voor de Afrika Cup en zou minstens drie competitieduels missen. Zelf denkt de West-Afrikaan daar anders over. Net als zijn werkgever, wellicht. Of Ajax druk op hem heeft uitgeoefend om in Nederland te blijven, doet niet ter zake, stelt hij twee maanden later. "Ik wilde het zelf. Het verhaal is simpel: ik wilde mijn basisplaats niet in gevaar brengen."
Zittend in de kantine van trainingscomplex De Toekomst neemt Onana ons mee in de wonderlijke wereld van het Kameroense voetbal. Hij zegt erbij dat hij zijn woorden zorgvuldig moet wegen. "Anders word ik nooit meer voor het nationale elftal geselecteerd. Echt nóóit meer." Waar het op neerkomt: in het West-Afrikaanse land is niets wat het lijkt. 
We herinneren ons de ruzies tussen sterspeler Samuel Eto'o en de Kameroense bond. En de gigantische rel in de aanloop naar het WK in Brazilië. De spelersgroep ging in staking omdat Kameroense officials de WK-premie in hun eigen broekzak hadden gemoffeld. Onana: "Er is in die jaren zoveel gebeurd, daarover kun je een goed boek schrijven. Het gevolg is dat veel jongens die in de grote Europese competities spelen het nationale elftal mijden."
Wijze raad
Zoals Idriss Carlos Kameni, de doelman van Málaga die meer dan driehonderd duels in de Primera División speelde. Een halfgod in eigen land, dankzij de olympische titel in Athene (2000) en een Afrika Cup-zege. Op zijn 28ste wenste hij zich niet meer beschikbaar te stellen voor De Ontembare Leeuwen. Murw gebeukt door alle politieke spelletjes. Kameni adviseert Onana om de Afrika Cup links te laten liggen. "We hebben een goede band. Ik ken hem uit mijn Barcelona-tijd, toen hij nog bij Espanyol speelde. Ik heb hem tijdens de kerstvakantie in Yaoundé opgezocht. Hij zei: 'André, wees zuinig op jouw basisplek. Blijf in Amsterdam en ontwikkel jezelf!'"
Natuurlijk wist Onana dat hij zich met deze beslissing niet populair zou maken in zijn vaderland. "Kameni had dit zelf ook meegemaakt. Hij gaf mij een wijze raad mee: ik moest niet te lang blijven piekeren en denken dat ik mijn land in de steek had gelaten. Hij vond het juist een goede beslissing. Het was niet alleen goed voor mezelf, maar ook voor Kameroen. Als ik mijn basisplaats zou kwijtraken, dan zou geen enkele keeper uit Kameroen in een Europese competitie eerste keeper zijn. Het was voor alle partijen de beste beslissing."
Neef Fabrice
Een boete of schorsing dreigt voor Ajax en zijn doelman. Volgens de reglementen van de FIFA kunnen spelers die niet ingaan op uitnodigingen van hun bond worden geschorst. Op 4 januari komt aan de soap abrupt een eind als bondscoach Hugo Broos Onana niet opneemt in zijn 23-koppige selectie. Een week later maakt Peter Bosz wereldkundig dat zijn Afrikaanse keeper ook na de winterstop zijn eerste keus onder de lat zal zijn. Onana: "Dat luchtte wel even op ja."
In Gabon voltrekt zich intussen een sprookje voor de voetballers uit Kameroen. Geheel tegen de verwachting in veroveren zij het Afrikaanse goud. Fabrice Ondoa, een volle neef van Onana, is een van de grote helden. Na afloop wordt Ondoa uitgeroepen tot beste keeper van het toernooi. "Ik was zó blij voor mijn land en mijn neef. Fabrice heeft een uitstekend toernooi gekeept. Zo koel als hij bleef in de strafschoppenserie tegen Senegal, zijn reddingen in de finale tegen Egypte; he was magic."
De bijna uitzichtloze situatie waarin Fabrice Ondoa momenteel verkeert is de hoofdreden voor Onana's afzegging van de Afrika Cup. "Hij is derde keeper van Sevilla B. Ongelooflijk toch? Koning van Afrika, derde doelman in de Segunda División. Ik bid voor hem dat hij eindelijk een kans krijgt. Maar wanneer? Keepers moeten soms jaren op hun kans wachten. In tegenstelling tot veldspelers. Stel dat Bertrand Traoré bij ons zijn plaats was kwijtgeraakt. Die had snel weer een kans gekregen. Hij kan op meerdere posities spelen. En aanvallers worden vaak gewisseld, je krijgt dus altijd wel speeltijd om jezelf te laten zien. Daarom wilde ik mijn basisplaats niet op het spel zetten.
Samuel Eto'o
Het Afrikaanse voetbal heeft geweldige middenvelders (Essien, Song, Okocha, Yaya Touré) en aanvallers (Weah, Drogba, Eto'o, Aubameyang) voortgebracht. Maar het continent staat niet bekend om zijn keepers. Hoewel Kameroen met Kameni en de legendarische Jacques Songo'o wellicht een positieve uitzondering vormt. Een toevalstreffer, vermoedt Onana.
Minstens zo toevallig was de manier waarop André Onana ooit zelf keeper werd. Negen jaar was hij. Voetballen deed hij in de zanderige straten van Nkol Ngok, een gehucht onder de rook van hoofdstad Yaoundé. "We speelden in een soort buurtteam. Iedereen wilde in de spits spelen of op het middenveld. Aan keepen hadden we een broertje dood. Op een gegeven moment was onze coach er klaar mee. We moesten om beurten op doel. Ik was zo stom om een paar ballen tegen te houden, waardoor ik ineens vaste keeper was geworden. Ik was woedend, ik geloof dat ik mezelf die avond in slaap heb gehuild..." Hij bleek talent te hebben. Een scout van de Samuel Eto'o academie uit Douala was onder de indruk van zijn reflexen en onverschrokkenheid. Hij mocht op stage komen en na één dag waren de trainers overtuigd. "Ik was een klein en iel mannetje, maar uit een bottentest kwam naar voren dat ik nog flink zou groeien. Ik heb de
van Barcelona gewekt. De Catalaanse grootmacht wil in contact komen met de ouders van Onana. "Mijn vader zei toen tegen me: 'Ik weet hoeveel je van voetbal houdt. We zullen je met pijn in ons hart laten gaan, maar dit is een kans die je moet pakken. Dit is goed voor je ontwikkeling. Je kunt er bovendien ook nog naar een echte Europese school! Je kunt geen nee zeggen.' Na dit gesprek was het makkelijker voor me om te gaan. Ik was superblij. Ik ging naar Europa en meteen naar de beste club in de wereld."
La Masia
André Onana is dertien jaar als hij de oversteek naar Europa maakt. Hij voelt zich in La Masía, de bewierookte jeugdopleiding van Barcelona, alles behalve alleen op de wereld. "Natuurlijk was het moeilijk om Afrika achter mij te laten. Maar gelukkig waren er bij Barcelona veel jongens uit Kameroen. Onder wie mijn neef Fabrice Ondoa."
Het bizarre toeval wil dat de twee neven tot dan toe letterlijk dezelfde weg hebben bewandeld. Ook Ondoa was opgeleid door de Samuel Eto'o academie en ook Ondoa is door Barça gescout, zij het een jaar eerder. "Hij was mijn steun en toeverlaat. Hij stond altijd achter me en ik achter hem. We zijn een soort tweelingbroers. Als je mij nu vraagt wat ik het meest mis uit mijn Barcelona-tijd, dan zijn het mijn vrienden. We hebben samen een geweldige tijd meegemaakt. Maar ik heb nog veel contact met ze, Fabrice spreek ik nog iedere dag. En soms komen er hier vrienden op bezoek." 
In zijn zesde en laatste seizoen speelt Onana in het oudste jeugdteam van Barcelona. Soms mag hij meetrainen met het eerste team. Als Barcelona in de Youth League op Ajax stuit, komt hij voor de eerste keer in de picture bij de Amsterdammers. In het Mini Estadi van Barcelona raken Johan Cruijff, Wim Jonk, Edwin van der Sar en Marc Overmars onder de indruk van de katachtige Kameroener.
Crazy things
De kans om als keeper vanuit de jeugdopleiding Camp Nou te bereiken, is bijna nihil. In de laatste drie decennia slaagden slechts twee doelmannen daarin: Carles Busquets en Víctor Valdés. Ajax besluit voor Onana te gaan. "Het streelde me dat Marc Overmars echt werk van mij heeft gemaakt. Maar het allerbelangrijkste vond ik toch wel dat Ajax jonge spelers écht een kans geeft. Dat gaf de doorslag. Chelsea en Arsenal toonden ook interesse, net als een serie Spaanse clubs. Maar ik geloofde er niet in dat ik daar aan spelen zou toekomen."
In Amsterdam wordt hij in de zomer van 2015 toegevoegd aan de selectie van Jong Ajax. Daar grabbelt hij er met enige regelmaat op los. Het stereotype van een clowneske Afrikaanse doelman wordt maar weer eens bevestigd. Anderhalf jaar na dato kan hij zich wel verplaatsen in dat beeld. Hij neemt ons mee naar de meest recente editie van de Afrika Cup. "Ik begrijp de kritiek. De keepers deden de meest crazy things. Ze bleven allemaal op de lijn staan. En als ze in het spel werden betrokken, peerden ze de bal rechtstreeks de tribune in. Fabrice was een uitzondering."
Het bedenkelijke niveau van de Afrikaanse goalies heeft vooral met training te maken, stelt Onana. "Het wemelt van het talent. Maar jullie moeten begrijpen dat er geen keeperstrainers rondlopen in Afrika. Je moet daar vooral sterk zijn en hoog kunnen springen. Power, power, power! Trainerscursussen bestaan daar niet, laat staan cursussen voor keeperstrainers. Dáárom zullen Afrikaanse keepers nooit risico's nemen en stokstijf op de lijn blijven staan. Daarom ook zijn ze zwak met hun voeten, simpelweg omdat ze er niet op trainen. Reflexen hebben ze wel, hele goede zelfs. Maar de meeste keepers hebben zichzelf leren keepen. Ze lopen lichtjaren achter."
Mister Van der Sar
Na een jaartje in de Jupiler League te hebben gekeept, begint het aan de jonge keeper te knagen. Hij begrijpt dondersgoed dat hij in Jong Ajax ritme moet zien te houden, maar het platform zelf kan hem niet bekoren. Onana wil het echte werk, de Eredivisie. Hij vertelt zijn manager dat hij op zoek moet gaan naar een andere club. Na een gesprek met Edwin van der Sar besluit hij toch in Amsterdam te blijven."
"Mister Van der Sar zei: 'Voor een keeper ben je nog maar een kind. Je komt nét kijken. Je moet geduld hebben, hoe moeilijk dat ook is.' Hij vertelde dat hij hetzelfde had meegemaakt. Ik was om. Ik bedoel, de big boss was twintig jaar een van de beste keepers van de wereld. Dus hij zal het wel weten." 
Veel geduld hoefde André Onana dit seizoen niet te hebben. Vanaf 20 augustus 2016, de bovengenoemde thuiswedstrijd tegen Willem II, is hij de eerste keeper van Ajax. De rest is geschiedenis. Onana ontwikkelt zich in recordtijd tot een van de beste keepers van de Eredivisie. En dat in zijn debuutseizoen. Bovendien is hij de jongste Eredivisiekeeper. Wat ook tot de verbeelding spreekt: in zijn eerste twintig competitieduels incasseert hij slechts elf doelpunten. Twaalf keer houdt hij de nul. "De boys noemen me tegenwoordig Mister Clean Sheet!" Hij is trots op zijn nieuwe bijnaam. Aanvoerder Davy Klaassen noemt hem met een knipoog 'een mannetje'.
Cultheld
Mannetje of niet, Onana wil van de gelegenheid gebruik maken dat het houden van de nul niet een kwestie is van een paar goede reddingen. "Ik heb het goed gedaan, dat vind ik echt. Maar zonder een goede verdediging was het mij niet gelukt. We verdedigen als team. Ik krijg de credits , maar eigenlijk verdient het hele elftal een compliment. En keeperstrainer Carlo L'Ami. Carlo zegt altijd: André, ik weet dat het niet makkelijk is, maar je móét voor de clean sheet gaan. Hij heeft het er ingepompt."
Met als gevolg dat André Onana, van 2 april 1996, is uitgegroeid tot de nieuwe publiekslieveling van de Ajax-supporters. Een cultheld in wording, getuige de Onana-song. Vrij opmerkelijk, want voor Cillessen en diens voorganger Maarten Stekelenburg bestonden geen eigen liedjes. Hij kent het Onana-lied zelf ook. Althans, het O-na-na-na-na gedeelte. "De rest is te moeilijk. Weet jij eigenlijk wat ze zingen? Dat ik álles pak? Haha, they're right! Laat ik die ballen dan maar blijven pakken, want ik word heel vrolijk als ik het lied hoor."
Vanaf nu in de winkels en online via @magzinenu: nieuwe ELF Voetbal! Met Onana, Kongolo, Moreno, Hyballa en meer! #psv #ajax #feyenoord #nec pic.twitter.com/qv4zFQmEqI
— ELF Voetbal (@elfvoetbal) 2 maart 2017
