Hij moet erom lachen; om uitspraken van zijn jeugdtrainers in Kosovo. Zij vertellen in de FOX Sports-documentaire ‘Milot, een Kosovaar!’ dat Rashica ooit voor Chelsea of Real Madrid gaat spelen, gezien zijn kwaliteiten. “Ze zijn gewoon heel trots op mij en gunnen mij succes. Ik hoop natuurlijk ooit bij zo’n topclub te spelen en ben ambitieus, maar ik bekijk het stap voor stap. Ik hoor hier en daar ook dat clubs mij volgen. We zien wel wat er gaat gebeuren. Ik ben nu gelukkig bij Vitesse, kan hier nog groeien. De volgende stap wordt een belangrijke voor mij. Als ik wegga bij Vitesse wil ik naar een club waar ik veel speelminuten krijg. Als er iets echt moois komt gaan we zitten en praten. Ik ben geduldig.”
COMPLIMENTEN
In de perskamer van het trainingscomplex van Vitesse op Papendal neemt Rashica op een zonnige middag in november de tijd voor een interview. Diamantjes in zijn oorlellen, opgeschoren haar met een scheerlijn, zwarte hoodie, gescheurde jeans en witte sneakers. Hij verontschuldigt zich vooraf voor zijn Engels, maar spreekt tijdens het uur goed verstaanbaar. “Toen ik net in Nederland aankwam verstond ik Engels, geleerd in Kosovo op school en van tv, maar spreken vond ik spannend. Ik was verlegen en wilde geen fouten maken, zeker niet in interviews. Ik heb nu meer zelfvertrouwen.”
Rashica kwam eind 2014 op proef bij Vitesse, nadat een scout uit Arnhem hem bij FK Kosova Vushtrri in actie zag. De stage beviel van beide kanten. Rashica tekende in februari 2015 een contract bij Vitesse. Daar is hij nu een speler voor wie de Arnhemse club een mooie transfersom verwacht te krijgen in de nabije toekomst. Rashica blinkt uit bij Vitesse, met als voorlopige hoogtepunten een goal tegen Ajax (1-2 zege) en twee assists in de Europa League-wedstrijd tegen SS Lazio (2-3 nederlaag).
“Dit is mijn beste periode bij Vitesse. Vorig seizoen ging het ook al goed met twaalf assists en twee goals. Ik word meer ervaren en slimmer. Het team helpt mij ook om een hoog niveau te halen. Ik vind wel dat ik nog meer moet scoren. Gelukkig zijn we als team niet afhankelijk van één speler. We hebben veel scorend vermogen. In de zomer zijn veel spelers gegaan en gekomen, maar er staat weer een sterk team. In de Europa League hebben we onszelf tekortgedaan. De eerste wedstrijd tegen Lazio hadden we moeten winnen. We gaven de doelpunten cadeau. Dat zijn fouten waarvan we moeten leren. We hebben een jonge ploeg, met veel jongens die niet jaarlijks in Europa voetballen. We weten dat we stappen moeten maken als we in Europa willen meetellen. Dat geldt ook voor mij. Het was leuk om complimenten te krijgen na de wedstrijd. Ook van Thomas Strakosha, een Albanees Griekse keeper van Lazio. Ik ken hem vanuit nationale jeugdteams van Albanië. We hebben onze shirtjes geruild.”
KOSOVAARS BLOED
Rashica speelde twee A-interlands voor Albanië voordat hij op 5 september 2016 tegen Finland debuteerde voor de nationale ploeg van Kosovo. In mei 2016 besloten de FIFA en de UEFA Kosovo te erkennen als een voetbalnatie. Voetballers met Kosovaars bloed die eerder voor nationale ploegen als Albanië, Zwitserland en Oostenrijk speelden mochten vervolgens eenmalig overstappen naar Kosovo.
Zo ook Rashica, die bij Albanië op het laatste moment afviel voor een plaats in de selectie voor het EK in Frankrijk. “Dat ik toen niet naar het EK ging speelde uiteindelijk niet mee in mijn keuze voor Kosovo. Ik koos met mijn hart. Het was geen keuze tegen Albanië, maar Kosovo is mijn geboorteland. Daarom blijft 5 september 2016 voor mij, en vele andere Kosovaren een historische dag. Samen met een aantal andere spelers kreeg ik pas een paar uur voor de wedstrijd toestemming van de FIFA om te mogen meedoen, te switchen van Albanië naar Kosovo. We zaten in de lobby van een hotel in Finland te wachten op de papieren van de FIFA. Dat duurde nog best lang. Toen de papieren een voor een binnenkwamen was het feest. We pakten gelijk ons eerste punt, in Finland. We zaten vol adrenaline en trots.”
Het bleek het enige punt in de WK-kwalificatiereeks voor Rusland 2018. Kosovo eindigde als laatste in een groep met IJsland, Kroatië, Oekraïne, Turkije en Finland. “We hadden ook geen geluk met de loting. Wij zijn een jong voetballand, moeten alles nog meemaken. We verloren met 0-6 van Kroatië, echt de beste ploeg waartegen ik ooit heb gespeeld. Ik heb de shirtjes van Luka Modric en Mateo Kovacic nog als souvenirs. De WK-kwalificatiereeks was een mooie ervaring voor Kosovo en mij. We speelden onze kwalificatiewedstrijden in Albanië omdat ons stadion in Pristina wordt verbouwd. Onze fans moesten drie tot vier uur rijden. Ze reden al toeterend en met wapperende vlaggen rond. Kosovaren zijn gek van voetbal. En heel trots op ons. De mensen steunen ons overal. We hebben als selectie hooguit twintig keer samen getraind, maar boeken echt progressie. We hebben veel jonge talentvolle spelers. Als we alle spelers met Kosovaars bloed konden opstellen hadden we een topteam. Jongens als Granit Xhaka en Xherdan Shaqiri spelen voor Zwitserland. We hadden ze graag erbij gehad. Het is een droom om ooit met Kosovo naar een eindtoernooi te gaan. Er is nog een lange weg te gaan.”
NEW GENERATION
“Ken je Rita Ora? En Dua Lipa? Kijk…”, zegt Rashica en swipet met zijn wijsvinger over het scherm van zijn smartphone. Hij laat foto’s op Instagram zien. “Real famous artists, uit Kosovo. Zij behoren net als wij voetballers tot een nieuwe jonge generatie Kosovaren die ons land represent en promoot. Wij zijn opgegroeid in vrijheid, in de jaren na the dark days, die veel familieleden wel hebben meegemaakt. Wij dragen de last van het verleden niet op onze schouders. Wij hopen Kosovo gewoon een positieve vibe te geven en de mensen die in de jaren '90 hebben geleden plezier te bieden.”
Als Rashica over the dark days praat, heeft hij het over de oorlog. Eind jaren '90 viel Servië Kosovo binnen. Rashica was twee jaar oud toen zijn ouders met hun vier kinderen op de vlucht sloegen. Hij herinnert zich niets van die tijd, maar kent de verhalen. “Mijn ouders, broer en zussen hebben het er niet vaak over, maar ik weet dat ze door de bergen moesten wandelen, op weg naar vrijheid. Ik hoorde later dat mijn moeder mij door vermoeidheid van het wandelen in het water liet vallen. Ze haalde mij gelukkig er direct uit. Ik raakte niet gewond. We hebben toen een tijdje bij familie in Albanië gewoond.”
Na een paar maanden in Albanië keerde de familie Rashica terug naar hun woonplaats Vushtrri, in het noordoosten van Kosovo, sinds 2008 een republiek. “Van wat ik heb gehoord was het een grote chaos. Alles was kapot geschoten en gebombardeerd. Van de huizen stonden alleen nog muurtjes overeind. Er stonden vernielde auto’s langs de weg en zelfs het vee was gedood. Alles moest vanaf nul worden opgebouwd. Ik heb weleens videobeelden gezien van toen. Dat grijpt je wel aan. Ik ken veel mensen die in de oorlog hun vader, moeder of broers en zussen hebben verloren. De oorlog heeft natuurlijk een enorme impact gehad op de Kosovaren. Nu is het rustig in het land. Er komen ook steeds meer toeristen. Het land is herbouwd. De natuur blijft prachtig. In de winter kun je goed skiën. Daar ben ik zelf geen fan van. Ik ga liever naar de zon, naar Dubai. Al ben ik ook graag bij familie en vrienden in Kosovo.”
TWEEDE THUIS
Rashica voelt zich Kosovaar én Albanees. “Ik draag ook één scheenbeschermer met de vlag van Albanië en één met de vlag van Kosovo. Wanneer ik scoor maak ik met mijn handen het gebaar van een adelaar, het symbool van Albanië. Meer voetballers en artiesten maken dat gebaar om te laten zien waar ze vandaan komen. Het mooiste zou zijn als Albanië en Kosovo ooit één land worden, maar daarvoor is de politiek te ingewikkeld, denk ik. We hebben nu twee verschillende vlaggen en volksliederen, maar spreken gewoon dezelfde taal, hebben dezelfde tradities, eten hetzelfde. Veel Kosovaren gaan op vakantie naar Albanië. Albanië was ook het eerste land dat de onafhankelijkheid van Kosovo erkende.“
In zijn eerste jaar bij Vitesse miste hij de vertrouwde omgeving van Vushtrri. “Ik heb het wel even moeilijk gehad in mijn eerste jaar in Nederland. Ik was voor het eerst op mezelf, ver van huis. Ik moest echt mijn draai vinden. Gelukkig waren de mensen bij Vitesse heel behulpzaam en veel van hen spraken Engels. In die tijd kwam mijn familie vaak over en ging ik vaak terug naar Vushtrri. Inmiddels voelt Arnhem als een tweede thuis. Ik woon hier in het centrum samen met mijn vriendin, die ik heb leren kennen in Vushtrri. Arnhem is een fijne, rustige stad. Soms word ik herkend door Vitesse-supporters. Dan zwaai ik even, steek een duim op of ga op de foto. Als je in de stad loopt moet je altijd oppassen voor al die fietsers. In Nederland zie je overal fietsen. ‘s Ochtends zie je mannen in pak op de fiets stappen en moeders met kinderen. Dat zie je niet in Kosovo. Ik pak ook liever de auto, haha.”
In zijn eerste jaren bij Vitesse reed Rashica met Marvelous Nakamba naar Papendal en GelreDome. Een lach verschijnt op zijn gezicht. “Marvelous, my best friend… Hij heeft mij enorm geholpen om hier te settelen. Ik heb nog steeds goed contact met hem. Hij speelt nu bij Club Brugge. We hebben samen veel lol gemaakt en op de PlayStation gespeeld. Marvelous kwam nog kijken bij het uitduel met Zulte Waregem. Ik ga nu veel om met Guram Kashia. We hebben een hechte band. Misschien ook omdat we allebei uit Oost-Europa komen. Soms zeg ik tegen hem: 'Je bent net een Kosovaar'. Hoe hij praat en denkt. Kosovaren en Georgiërs lijken een beetje op elkaar. We houden ook allebei van lekker eten, haha. Ik houd van vlees en van zoet, maar al die calorieën moet je er ook weer af trainen. Ik heb hier geleerd gezonder te leven, ook met hulp van Guram. Hij is een echte professional. Het is belangrijk om op tijd te slapen, extra te trainen en dus niet te veel te eten. Als voetballer moet je zorgvuldig met je lijf omgaan.”
GROOTSTE FAN
Milot Rashica is de jongste van vier kinderen. Zijn zussen zijn 31 en 26 en zijn broer is 29. “Zij hebben echt over mij gewaakt toen ik jong was. Dat mij niets zou overkomen. Ik heb een hele fijne jeugd gehad en kwam niets tekort. Ik speelde ook heel veel met neefjes die in de buurt woonden. We hadden zelfs een PlayStation thuis en op de tv keken we samen veel voetbal. Vooral Spaans en Engels voetbal. Dan speelden we later op straat alsof we Cristiano Ronaldo en Lionel Messi waren. Ik was gek van Ronaldo.”
Zijn ouders en broer wonen in Vushtrri, zijn zussen in Engeland en Noorwegen. “De familie Rashica woont door heel Europa. Ik heb ook tantes in Frankfurt en Düsseldorf. En we hebben nog familie in de Verenigde Staten. Je vindt sowieso over de hele wereld Kosovaren. In de winter en de zomer komen mijn broer, zussen en ik bij mijn ouders. Mijn vader werkt als tandarts in een ziekenhuis en heeft een privékliniek. Mijn moeder is zijn assistente. Toen ik jong was overwoog ik ook de opleiding tot tandarts te volgen. Ik ging naar een high school in Vushtrri en voetbalde op een voetbalschool in de hoofdstad Pristina. Voor de tandartsopleiding zou ik naar Mitrovic moeten. En Vushtrri ligt precies in het midden tussen Pristina en Mitrovic. Dat kon ik nooit combineren. Ik koos daarom voor het voetbal. Mijn vader vond dat toen even jammer, maar is inmiddels trots op mij en wat ik tot nu toe heb bereikt.”
Zijn opa was ook altijd trots op hem, vertelt Rashica. “Hij is een jaar geleden overleden. Mijn opa was mijn grootste fan. Hij woonde bij ons thuis. Mijn oma was al overleden toen ik werd geboren. In Kosovo is het gebruikelijk dat veel familieleden samenwonen. Ook kinderen wonen tot op latere leeftijd thuis. Het is niet zoals in Nederland dat je het huis verlaat als je achttien bent. Mijn opa werd 87 jaar. Hij was al een tijd ziek. Een rustige man, die heel veel had meegemaakt. Ik was in Arnhem toen hij overleed. Het was de ochtend voordat we tegen FC Twente speelde. Ik besloot in Nederland te blijven en die wedstrijd te spelen. Dat zou hij ook hebben gewild. Ik raakte in die wedstrijd geblesseerd en besloot toen in Arnhem te blijven om te revalideren. Een week later zou ik tegen Kroatië spelen met Kosovo. Ik heb zijn begrafenis gemist. Toen ik vrij was ben ik naar zijn graf geweest. Ik nam zo op mijn manier afscheid. Als profvoetballer sta je soms voor lastige keuzes. Zo heb ik ook de bruiloft van mijn broer gemist vanwege een wedstrijd. Ik keek thuis mee via Skype. Mijn familie begreep mijn besluit. Wij zijn heel close. Ook met neven en nichten. Zij proberen mijn wedstrijden bij Vitesse ook zoveel mogelijk te zien. Dan komen ze samen bij iemand thuis of in koffietentjes in Vushtrri. Ze weten altijd een livestream te vinden, haha. Vitesse wordt zo steeds populairder in Kosovo. De mensen daar kijken verder veel naar wedstrijden in de Premier League, La Liga, de Bundesliga, Serie A en de Champions League. Ja, dat zijn ook competities waarin ik later wel zou willen spelen. Of mijn jeugdtrainers nog gelijk krijgen moeten we in de toekomst zien. Maar het zou wel heel mooi zijn: Milot, de eerste Kosovaar in het shirt van Real of Barça…” Een lach. “Ik weet nog echt niet waar mijn plafond ligt, maar dromen mag, hè?”
