Geldstroom vrouwenvoetbal: commerciële gevolgen na gouden Oranjezomer

Klanken van het dweilorkest schallen over de tribunes in Nijmegen. Oranjeklappers zwaaien in het rond, terwijl een vader met zoon en dochter een plaatsje zoekt op de stoeltjes van De Goffert. De wave gaat rond, wat de sfeer doet denken aan een EK Allround in Thialf. Zelfs de temperatuur is vergelijkbaar op deze dinsdagavond in november. Maar het is niet Sven Kramer of Ireen Wüst waar het om draait. De Oranje Leeuwinnen zijn het middelpunt van de belangstelling. De entourage waarin de dames tegenwoordig de wedstrijden afwerken, heeft een revolutie doorgemaakt. Zelfs het WK-kwalificatieduel met Ierland was in no-time uitverkocht.

Terwijl op de tribune zo’n twaalfduizend toeschouwers de kou trotseren, kijkt een veelvoud thuis mee naar de wedstrijd. Want dat kan tegenwoordig gewoon live. Remco van Leen, Directeur Content van SBS Broadcasting, waar Veronica onderdeel van is, kondigde het in oktober vol trots aan: “Met de winst op het laatste EK hebben de vrouwen bewezen dat ook zij de Oranjekoorts kunnen laten oplaaien. In korte tijd hebben zij een enorme populariteit en een miljoenenpubliek opgebouwd.”

Champions League
Veronica is niet de eerste zender die Nederlands vrouwenvoetbal rechtstreeks de huiskamer in brengt. RTV Oost zond de afgelopen seizoenen al regelmatig duels van de Twente-dames live uit. Zowel Eredivisie als Champions League. “Wij zagen in het vrouwenvoetbal een opkomende tak van sport”, licht Marcel Oude Wesselink, directeur van RTV Oost, toe. “Voor ons pakten die live-uitzendingen goed uit. De kijkcijfers op dagen dat we rechtstreeks uitzonden lagen structureel hoger. Met name het aandeel jonge vrouwen steeg. Een publiek dat normaal niet snel naar de regionale omroep kijkt.”

Bezuinigingen dwongen de zender om toch weer te stoppen met Eredivisieduels. De gezamenlijke regionale omroepen doen het jaarlijks met zeventien miljoen euro minder dan voorheen. Oude Wesselink: “Bij RTV Oost hebben we twintig procent van onze begroting ingeleverd. Dan moet je keuzes maken.”

Bedragen
Over bedragen die gemoeid zijn met uitzendrechten in het vrouwenvoetbal, laten insiders weinig los. Het is juist deze geldstroom die de afgelopen decennia het mannenvoetbal op hol bracht. RTL, SBS en NOS smeten met miljoenen voor mannelijk topvoetbal. Geld dat voor een groot deel terugvloeit naar de clubs, met als gevolg dat salarissen en transfersommen ieder jaar hoger oplopen. Het is de vraag in hoeverre het vrouwenvoetbal eenzelfde soort pad, al dan niet op kleinere schaal, kan bewandelen.

Feit is wel dat de NOS in het gat sprong dat ontstond als gevolg van de financiële beslommeringen bij de regionalen. Op zondagavond om 18.00 uur, een uur voor het hoofdgerecht, toont de omroep één samenvatting uit de Eredivisie Vrouwen. Het is tien jaar nadat RTL het al eens probeerde. Dat was destijds geen succes. Met gemiddeld zo’n 40.000 kijkers scoorde zelfs Tommy Teleshopping of de zoveelste herhaling van Flodder beter. De NOS waagt sinds begin 2017 een nieuwe poging, maar meer dan één samenvatting per week zit er voorlopig niet in. Compilaties van overige duels zijn vooralsnog enkel via internet te bekijken. Wat dat betreft loopt de nationale competitie mijlenver achter op de Oranje Leeuwinnen. Een verschil tussen voetballende meisjes en inmiddels bekende Nederlanders.

Merken
Want het zijn niet alleen de livewedstrijden op tv. Speelsters van Oranje zien zichzelf op veel meer plekken terug. Zo sloot Lieke Martens na het EK haar eerste grote sponsordeal. De beste speelster van de wereld werd het gezicht van een sieradenmerk. Haar maatje Shanice van de Sanden kreeg aanbiedingen van kledingmerken, make-uplijnen. Allemaal aandacht die de afgelopen maanden een vlucht nam. Ineens zijn de speelsters geen anonieme meisjes meer die alleen maar leuk tegen een balletje trappen. Het zijn sterren. Merken.

Wie dat dagelijks ervaart is Tim Vrouwe, zaakwaarneemster van Lieke Martens en Daniëlle van de Donk. “Mijn telefoon staat roodgloeiend sinds het EK”, schetst de belangenbehartiger. “Vooral voor Lieke natuurlijk. Het aantal bedrijven dat met haar wil werken is gigantisch gestegen. Interviewverzoeken komen aan de lopende band binnen. En ook via de mail verschijnen de vreemdste berichten. Huwelijksaanzoeken, bijvoorbeeld. Die zijn toch wel het meest bizar. Er zijn mannen die echt de moeite nemen om een hele brief op te stellen en afsluiten met de vraag of Lieke met ze wil trouwen.”

Contractonderhandelingen gaan sinds de Europese triomf ook op een ander niveau. Martens maakte al een klapper met haar transfer naar FC Barcelona, maar Van de Donk bleef haar club trouw. Vrouwe: “Daniëlle heeft bij Arsenal nog een contract tot komende zomer. Als we om tafel zitten voor nieuwe onderhandelingen, gaan we natuurlijk niet meer akkoord met haar huidige salaris. Op het moment dat je kampioen wordt, gaan er andere dingen gelden.”

Kuip of Arena
In De Goffert ploetert Oranje op de koude dinsdagavond in november tegen Ierland. Ondanks een stortvloed aan kansen eindigt het in 0-0. Het neemt niet weg dat het Nederlands team na drie duels aan de leiding gaat in de kwalificatiepoule. Als de ploeg dat vasthoudt, is het er in 2019 opnieuw bij tijdens het WK. Op de tribunes is het enthousiasme na de remise tegen de Ieren onverminderd groot. Toeschouwersaantallen in eigen huis zijn inmiddels vergelijkbaar met het gemiddelde in de Eredivisie voor mannen.

Kan de ploeg van bondscoach Sarina Wiegman het toeschouwersaantal verder opkrikken? Als het aan de speelsters ligt wel. Dan spelen ze in de toekomst interlands in de ArenA of De Kuip. De KNVB is voorzichtiger. “Vóór het EK waren de stadions bij wedstrijden van de Leeuwinnen lang niet vol”, blikt Kirsten van de Ven terug. De oud-international is sinds afgelopen najaar manager vrouwenvoetbal bij de bond. “Zoals met alles bekijken we dit ook stap voor stap. Het zou fantastisch zijn om met de Leeuwinnen ooit in De Kuip of de ArenA te spelen, maar voorlopig spelen we liever in een uitverkocht kleiner stadion dan in groot stadion dat niet geheel vol zit.”