“De trainer moet ermee ophouden zijn hoofd in de reet van enkele spelers te steken.”
Na de 3-0 overwinning van het Nederlands elftal op Duitsland vorige maand kwam het kwijl figuurlijk uit de mond van De Volkskrant-journalist Willem Vissers. Het Nederlands elftal, met sleutelrollen voor spelers als Memphis Depay, Georgino Wijnaldum en Virgil van Dijk, wat is dat een prachtige afspiegeling van de samenleving. “In een tijd waarin minister van Buitenlandse Zaken Blok zijn twijfels uitsprak over het slagen van de multiculturele samenleving, en immigratie één van de grote politieke thema’s is, is het nieuwe Nederlands elftal gevarieerder dan ooit”, aldus Vissers.
In de betreffende column wordt het niet genoemd, maar discussies over huidskleur in het Nederlands elftal kunnen in het bredere debat niet om het EK 1996 heen. Nederland – gecoacht door Guus Hiddink - is in de tweede groepswedstrijd met 2-0 te sterk voor Zwitserland. Achteraf heeft niemand het over de doelpunten van Jordi Cruyff en Dennis Bergkamp. Nee, het is een interview van Edgar Davids in de Zwitserse pers dat veel stof doet opwaaien. “The trainer must get his head out of players' asses so he can see better”, oordeelde de middenvelder. Hiddink reageert onverbiddelijk: Davids wordt per direct naar huis gestuurd. De Kabel, een tot dan leuke bijnaam voor de vriendschap tussen Davids, Clarence Seedorf en Patrick Kluivert, krijgt een heel negatieve connotatie.
Media duiken vol op het incident en zien in de selectie van Oranje een raciale tweedeling ontstaan. Zwart tegen wit. Berucht is een foto van De Volkskrant van een eetmoment in het spelershotel. Een groep ‘zwarte voetballers’, in onmin levend met de rest van de selectie, consumeren aan een tafel weggemoffeld op de achtergrond afgezonderd een maaltijd. De foto bleek later geen goed beeld van de werkelijkheid te schetsen; onder de aanwezigen aan de ‘donkere tafel’ bevond zich onder meer Robbie Witschge, zo Hollands als bloemkool. Na afloop van het toernooi werd ook gaandeweg duidelijk dat De Kabel om meer ging dan frustraties wat betreft het Nederlands elftal. En al helemaal niet om wit tegen zwart. Het salarisverschil tussen de snel doorgebroken vriendengroep en spelers als Danny Blind – tevens verlengstuk van Hiddink op het EK – bij hun club Ajax was hoofdoorzaak van alle problematiek. Hoe dan ook, in de kwartfinales wordt Nederland teleurstellend uitgeschakeld tegen Frankrijk.
Hiddink mag aanblijven als bondscoach en beseft: tijd voor verandering. Hij verzoent met Davids, wordt strenger en creëert eendracht. De op leeftijd geraakte Blind speelt na het EK geen interlands meer en Davids maakt door lang blessureleed pas in het voorjaar van 1998 zijn rentree in Oranje. De scherven van het EK zijn dan allang opgeruimd. Door een uitstekende kwalificatiecyclus kan het Nederlands elftal zich zelfs optimaal voorbereiden op het WK. “Dan kun je verder bouwen aan je bedoelingen met het team. Het had een enorm sterke groep tot gevolg”, vertelde Hiddink in 2014 tegenover het Algemeen Dagblad.
Het WK 1998 staat in het heden nog steeds bekend als een van de beste eindtoernooien die Nederland ooit heeft gespeeld. Een mix tussen getalenteerde Eredivisievoetballer en bewezen sterren van Europese topclubs reikt in Frankrijk tot de halve finale, met bij vlagen prachtig voetbal. Al kijkt Oranje in de achtste finales tegen Joegoslavië uitschakeling recht in de ogen. Bij aanvang van de blessuretijd staat het 1-0 achter. De gelijkmaker valt. Maker: Edgar Davids.
