Hoe lang moet ik die schoen vasthouden?”, vraagt Makaay tijdens de fotosessie aan onze fotograaf. “Dat ding is loodzwaar joh. Voel maar...” Het is een donderdagavond in Rotterdam bij het restaurant Gym & Gin in Kralingen. De menukaart kent Makaay uit zijn hoofd, vertelt hij. De bediening begroet hem met een handdruk. Met een wit-blauwe plastic Action-tas in de hand kwam de assistent-trainer van Feyenoord het restaurant binnen. In die plastic tas de Gouden Schoen uit 2003.
“Ik moest thuis even goed zoeken, maar ik heb ‘m gevonden en opgepoetst. Hij glimt nu weer. Ik ben er nog steeds trots op hoor. Ik ben de laatste Nederlander die deze schoen heeft gewonnen. Mijn zoon keek thuis ook op, zo van: niet slecht hoor pa. Volgens mij werd Mateja Kezman dat jaar tweede en een spits van AS Monaco derde. Ik ben zijn naam even kwijt. Shabani Nonda? Oh ja, Nonda.”
GOUDEN JAAR
Tijdens het interview van zo’n tweeënhalf uur, waarin porties kippendijen, bitterballen en gamba’s in tempura op tafel verschijnen, haalt Makaay herinneringen op aan zijn periode in A Coruña. Vier jaar speelde de oud-spits uit Wijchen in Noordwest-Spanje. Met Deportivo La Coruña werd hij in 2000 kampioen van Spanje en later won hij ook de Copa del Rey en twee Spaanse Supercups met Depor. In zijn laatste seizoen bij Deportivo werd Makaay topscorer van LaLiga én Europa, dankzij 29 doelpunten. “Omdat ik wist dat dit interview over mijn tijd in Spanje zou gaan heb ik van tevoren nog wat filmpjes gekeken. Ook van het gala rond de uitreiking van de Gouden Schoen in Monaco. Ik herkende mezelf bijna niet meer, haha. De presentatrice stelde toen nog wat suffe vragen. Ze vroeg waarom ik Deportivo had verlaten voor Bayern. Nou, omdat Bayern een betere club is, zei ik. Dat gala was eind augustus 2003. Ik had net bij Bayern getekend. Ik ben met een delegatie van Bayern en mijn vrouw Joyce naar Nice gevlogen en daarna met een helikopter naar Monaco. De volgende ochtend moesten we alweer terug naar München. Er stond een bekerwedstrijd tegen een amateurclub op het programma. En ik moest daar bij zijn. Dat gala was wel bijzonder om eens mee te maken. Ook omdat de Gouden Schoen werd uitgereikt door Eusébio. Toen hij die aan mij gaf dacht ik: verdomme, wat is die schoen zwaar. Er werd op het podium nog een mooi filmpje vertoond waarin meerdere mensen mij feliciteerden. Raúl, Canizares, Seedorf en Ronald Koeman kan ik me herinneren.”
Voor jouw teamgenoten bij Deportivo La Coruña had je mini gouden schoenen laten maken toch?
“Klopt. Met nog een speelronde te gaan in LaLiga wist ik dat ik niet meer in te halen was voor de topscorerstitel. Ik heb toen een bevriende juwelier, Aalbers uit Velp, de broer van Karel Aalbers, gevraagd of hij 26 gouden schoentjes wilde maken. Ik had via adidas de kleinste voetbalschoenen geregeld en liet die naar Velp opsturen. Op de schoenen stond mijn naam en een dankwoord. Op de dag voor de zomervakantie ben ik ’s ochtends de kleedkamer ingegaan en heb al die schoentjes neergezet. Dat vonden die gasten mooi.”
Was het seizoen 2002/03, waarin je Europees topscorer werd, ook het beste seizoen in jouw carrière?
“Wat betreft het aantal doelpunten wel. Ik maakte er dus 29 in LaLiga en nog negen in de Champions League, in elf duels. Ik scoorde vier keer tegen Bayern: drie keer in München en de winnende in A Coruña. Ik heb ze toen vast getriggerd in München voor mijn latere transfer. Ik hield in 2003 de Braziliaanse Ronaldo van Real, Nihat en Kovacevic van Sociedad en Raúl en Kluivert achter mij op de Spaanse topscorerslijst. In mijn laatste competitiewedstrijd voor Deportivo, thuis tegen Espanyol, wilden mijn ploeggenoten mij aan nog meer goals helpen. Alle ballen vlogen mijn kant op. Ik maakte die wedstrijd nog een geweldige goal. Een speler van Espanyol wilde de bal wegwerken, maar schoot de bal tegen mijn borst, waarna de bal in het doel vloog, haha. We werden dat jaar derde, achter kampioen Real en Sociedad, waar Sander Westerveld keepte. Met Deportivo werd ik kampioen, twee keer tweede en dus een keer derde.”
KAMPIOENSTEAM
Jij behoort tot de gouden lichting bij Deportivo, die de eerste en enige landstitel in de clubhistorie heeft gewonnen. Hoe heb je jouw eerste seizoen bij Deportivo met het kampioenschap beleefd?
“De landstitel kwam als een grote verrassing voor iedereen. In de zomer van 1998 kwam ik over van Tenerife, waarmee ik degradeerde. De voorzitters van Tenerife en Deportivo kenden elkaar goed. Dat hielp bij de onderhandelingen. Deportivo had net Rivaldo voor zo’n vijftig miljoen gulden verkocht en had voldoende budget voor investeringen. Samen met Slavisa Jokanovic, mijn Servische teamgenoot van Tenerife, verhuisde ik naar A Coruña. Ik maakte 22 goals in mijn eerste seizoen. Bij mijn debuut tegen Alavés maakte ik een hattrick. Het was de start van een geweldig seizoen. Ons geluk was dat Real en Barcelona een minder jaar hadden, zo realistisch moet je ook zijn. De titel maakte veel los in A Coruña. Zeker omdat Deportivo in 1994 de landstitel uit handen gaf door die beruchte gemiste penalty van Djukic in de laatste wedstrijd van het seizoen. Dat leverde een trauma op. Wij hadden aan een punt genoeg in onze kampioenswedstrijd tegen Espanyol. Na een half uur stonden we al 2-0 voor. Toen was de druk van de ketel. Een dag later gingen we met een open bus door de stad. Ik heb nooit zoveel mensen bij elkaar gezien als op het Plaza de Maria Pita, al was dat plein niet groot. We stonden met z’n allen met blond haar op het bordes. Na de wedstrijd tegen Espanyol kregen we in de kleedkamer een kleurspoeling. Of we wilden of niet. Sommige jongens werden nog vastgehouden. Ik werkte maar mee. Ik ben met geblondeerd haar naar Oranje gegaan voor de voorbereiding op EURO 2000. Het zag er niet uit, haha. Mijn vrouw, kapster van beroep, zei: ‘Laat het nog even staan, dan kun je die mannen van Barça bij Oranje eraan herinneren wie kampioen van Spanje is geworden’, haha. Tijdens een vrije dag bij Oranje ben ik naar een kapper in Katwijk gegaan. Daar heb ik zo’n vijf uur gezeten om mijn haar weer zwart te krijgen. Dat moest in fases. Je moet eerst van blond naar paars, geloof ik, om naar zwart terug te gaan. Ik zag onlangs een foto met die blonde koppies in de open bus voorbijkomen. Geweldig.”
Wat was het geheim achter het succes van Deportivo?
“Wij hadden een team waarin alle spelers elkaars kwaliteiten kenden. Op doel stond Songo’o, een Kameroens international. Als je had gescoord stond hij als eerste naast je, haha. Hij rende het veld over. We hadden met Manuel Pablo en Enrique Romero twee backs die negentig minuten naar voren en naar achteren renden. Centraal stond onze Marokkaanse superster Naybet met Cesar, een jonge Spanjaard, of Donato, een ervaren Braziliaan. Op het middenveld vormden de twee Brazilianen Mauro Silva en Flávio Conceiçao een blok. Voor die twee stonden Victor, Djalminha en Fran. Djalminha was geweldig. En onvoorspelbaar. Hij gaf onze trainer Javier Irureta eens een kopstoot tijdens een training. Hij werd toen geschorst, maar op aandringen van onze aanvoerders kwam hij al snel terug. Ik kan me herinneren dat hij eens tegen Real de bal hakte, over zich heen wipte en zich zo vrij speelde tussen een paar Madrilenen. Uit die aanval werd nog gescoord ook. Maar de beste speler van allemaal was Juan Carlos Valerón. Hij kwam na het kampioensjaar samen met Molina en Capdevila, die later nog met Spanje wereldkampioen werd, over van Atlético Madrid. We hebben vier jaar lang echt een topploeg gehad. Onze tactiek was afgestemd op de centrumspits. Dat was ik of Diego Tristán, die in 2002 topscorer van Spanje werd. Ik wist dat ik de diepte in moest gaan als Djalminha of later Valerón aan de bal was. Wanneer Victor de bal aan de zijlijn kreeg kwam er een voorzet. Als je succesvol wil zijn als ploeg moet je elkaars kwaliteiten benutten. Je kunt als spits een goede kopper zijn, maar als je geen voorzetten krijgt heb je er niets aan. Wij speelden bijna altijd 4-2-3-1: thuis aanvallend, uit meer op de counter. In Riazor waren we nagenoeg onverslaanbaar. Barça en Real kwamen er ook niet graag. In Camp Nou waren we ook sterk. We wonnen er twee jaar op rij: 2-3 en 2-4. Ik scoorde die laatste keer twee keer. In Madrid hadden we het moeilijk, terwijl we Real in Riazor nog eens met 5-2 van de mat veegden.”
NIEUWE TIJDEN
In vier jaar bij Deportivo La Coruña maakte Roy Makaay 96 doelpunten in 171 officiële duels. “Mijn mooiste goals waren die tegen Montpellier in de Champions League, een solo vanaf de eigen zestien, en een hakbal, hangend in de lucht, tegen Real Valladolid. Mijn grootste kwaliteit was dat bijna al mijn schoten tussen de palen kwamen. Daar zit veel uren training in, maar voor het grootste deel is het een gave, een talent, denk ik.”
Wie waren eigenlijk jouw zwaarste directe tegenstanders in LaLiga?
“Bij Real Madrid stond ik tegenover Hierro, Sanchís en Helguera, drie topverdedigers. Sevilla had twee echte moordenaars: Pablo Alfaro en Javi Navarro. Zij schopten spitsen lachend doormidden. Ze waren de Spaanse variant van het Portugese slagersduo Couto en Costa. De beste verdediger liep bij Valencia: Roberto Ayala. Niet normaal, joh. Hij kon gemeen zijn. Hard. Je moest niet met je rug naar het veld staan aan de zijlijn, dan kwamen jongens als Ayala van achter en lag je in de eerste ring. Ik werd regelmatig geraakt, vooral in de lucht. Je moest je been niet op de grond laten staan. Veel jongens testten je in het eerste persoonlijke duel. Ik was veel in beweging en kwam vaak uit de rug van verdedigers. Bij Barça vonden ze dat niet zo fijn. Dan stond ik tegenover Frank de Boer, Puyol of Abelardo. Barcelona wilde de tegenstander vastzetten op eigen helft. Daardoor kwam er veel ruimte achter hun defensie. Dat grote veld in Camp Nou was ideaal voor mij. Ik was aardig rap in die tijd.”
Hoe vond je het om toen in Camp Nou en Bernabéu te spelen?
“De eerste keer dat ik met Tenerife in die stadions speelde was overweldigend. Het zijn gigantische stadions. Toen ik er later met Deportivo kwam was het imponerende eraf. Ik vond het apart dat in veel stadions in Spanje, zoals ook in San Mamés, Mestalla en Vicente Calderón, tijdens de warming-up overal lege plekken op de tribunes te zien waren. Dan dacht je: komt er nog iemand kijken? Dan kwam je uit de kleedkamer en zat opeens het stadion vol. In Spanje komen de fans veel later binnen dan in Nederland of Duitsland. De meest fanatieke fans zaten bij Atlético en Sevilla. Daar ging het er flink op. Derby’s tegen Celta waren ook erg intens. Rick Hoogendorp speelde in die tijd nog bij Celta en stelde voor om na de derby shirtje te ruilen. Dat leek mij niet zo’n goed idee, zeker niet op het veld, haha. De rivaliteit is groot tussen fans van beide clubs. Ik vind het wel jammer dat veel sfeervolle, oude stadions, zoals Calderón verdwijnen. Maar ja, tijden veranderen. Kijk ook naar de transfermarkt. Ik ging voor zo’n achttien miljoen euro naar Bayern. Dat was toen een clubrecord voor Bayern. Nu gaan jongens voor meer dan honderd miljoen naar een andere club. Neymar voor meer dan tweehonderd miljoen. Dat Virgil van Dijk nu de duurste Nederlander ooit is had een paar jaar geleden niemand verwacht, maar het is de markt. En zeker in Engeland is die op hol geslagen.”
In de jaren ‘90 speelden er behoorlijk veel Nederlanders in LaLiga, nu alleen Jasper Cillessen. Zegt dat meer over de huidige status van Nederlandse voetballers of over het niveau van de Spaanse (top)clubs?
“En Cillessen speelt niet eens… Het zegt wat over Nederlandse spelers én het niveau van de top in LaLiga. Maar welke Nederlanders spelen in de echte top? Alleen Arjen Robben. Oké, je hebt Virgil van Dijk en Georginio Wijnaldum bij Liverpool, grote club, maar toppers bij Liverpool willen ook ooit naar Barça of Real. Kijk naar Suarez en Coutinho. Wie weet kunnen sommige Nederlandse jongens de stap naar de top gaan maken.”
HELDENSTATUS
Hoe kijk je nu naar het huidige Deportivo?
“Ik volg de uitslagen. Laatst was op Ziggo toevallig een livewedstrijd van Deportivo. Ik keek er wel van op dat Clarence Seedorf trainer werd. We hebben elkaar er niet over gesproken. De clubleiding wilde denk ik een sterke persoonlijkheid, want veel ervaring heeft Clarence niet als trainer. Zeker niet voor een strijd tegen degradatie. Deportivo bungelt al jaren onderin LaLiga. Ik vrees dat ze nu eruit gaan (inmiddels is Deportivo gedegradeerd na de nederlaag van vorige week tegen kampioen FC Barcelona, red.). De gouden jaren zijn voorbij. Als ik nu naar een wedstrijd van Deportivo kijk geniet ik nog wel van Sierd de Vos en zijn commentaar. Sierd kwam vaak naar A Coruña. Die reportages waren geweldig. Ik weet nog dat hij er een maakte met mijn dochter zingend op de achterbank van de auto. Ik heb later nog met Sierd commentaar gegeven bij Spaans voetbal. Dan zaten we in een hokje van twee bij twee in Amsterdam. Hij had de tafel vol liggen met allerlei papieren. Sierd pluist alle Spaanse kranten en websites uit voor elke wedstrijd. Zo kan hij dat Sierd-sausje over wedstrijden gieten. Ik vind het leuk. Hij appt soms: ‘Hoe heet dat tentje Roy?’. Ik heb nog geregeld een hapje gegeten met Wim Kieft, in die tijd co-commentator bij Canal+, en Sierd. Vaak tegenover Riazor bij een Italiaan. Of bij A la Brasa, ook een toprestaurant. Daar kwamen veel jongens van Deportivo. En wanneer de tent vol zat werd op elke mogelijke manier ruimte gemaakt voor ons.”
Wat was de specialiteit van het huis?
“A Coruña staat bekend om de schelpdieren, al ben ik geen fan. Percebes is populair. Dat is een soort mossel, een delicatesse van de streek. Die moeten van de rotsen worden geslagen. En hoe wilder de zee, hoe beter de smaak, heb ik gehoord. In A Coruña heb je een echt zeeklimaat. Toen ik kwam van Tenerife werd ik gewaarschuwd dat het in september start met regenen en de buien pas stoppen in april. Dat viel uiteindelijk mee. Wij woonden vanaf het tweede jaar op een berg met een fantastisch uitzicht. Galicië is een hele mooie, groene regio.”
Wanneer was je voor het laatst in A Coruña?
“In 2008 speelde ik met Feyenoord tegen Deportivo in de UEFA Cup. Mijn vrouw en kinderen gingen mee. Mijn zoon Dani is geboren in A Coruña. We gingen kansloos onderuit: 3-0. Tienduizenden Depor-fans scandeerden minutenlang mijn naam in de slotfase. Manuel Pablo, die toen nog steeds bij Deportivo speelde, kwam naar mij toe: ‘Ze zullen ons nooit vergeten Roy’. Na de wedstrijd heb ik een ereronde over het veld gelopen. Ik ben ook verkozen in het elftal van de eeuw bij Deportivo. Daarin sta ik naast Bebeto. Fans kunnen zonder moeite alle 26 namen van de kampioensselectie opnoemen. We zijn legendes in A Coruña. Ik heb sinds die avond met Feyenoord geen tijd meer gehad om nog eens terug te gaan. Het ligt niet bepaald om de hoek en het past ook niet in mijn werkschema bij Feyenoord. Ik heb nog wel altijd contact met Victor. Hij was een paar jaar geleden hoofdtrainer van Deportivo en vroeg toen of ik eens wilde langskomen. Toen ik een keer tijd had was hij al ontslagen.”
Hoe was jouw afscheid bij Deportivo?
“Dat was iets minder. Ik had een conflict met de voorzitter. Toen ik overkwam van Tenerife zeiden ze: ‘Als je het goed doet gaan we praten over betere voorwaarden en een nieuw contract’. Pas in mijn vierde seizoen, toen het erop ging lijken dat ik de Gouden Schoen ging winnen, klopten ze aan. Nou, toen hoefde het niet meer. Nadat de transfer naar Bayern afgerond was heb ik iedereen bij Deportivo bedankt voor de mooie jaren en ben vertrokken.”
Na Kees Kist, Marco van Basten en Wim Kieft ben jij de vierde Nederlander die de Gouden Schoen won en de enige die dat lukte in het buitenland. Bas Dost werd vorig seizoen tweede, achter Messi. Zie jij in de nabije toekomst weer een Nederlander topscorer van Europa worden?
“Er zijn genoeg talenten met potentie. De vraag is of ze alles eruit halen wat erin zit. Voorlopig hebben ze nog te maken met die twee buitenaardse spelers: Lionel Messi en Cristiano Ronaldo. Het gaat al jaren tussen die twee om de Gouden Schoen. En Luis Suarez kwam een keer tussendoor, geloof ik. Ook een fenomeen op zijn gebied. Een Zuid-Amerikaanse rommelaar. Suarez gooit alles in de strijd. Ik ben trouwens meer van Messi dan Ronaldo, maar dat is smaak. Bas Dost doet het heel goed in Portugal, maar of ik ergens in de komende jaren een opvolger krijg weet ik niet. Voorlopig ben ik de enige Nederlander die de Gouden Schoen bij een club in het buitenland heeft gewonnen. Het is een mooi rijtje met Nederlandse Gouden Schoen-winnaars: Kist, Van Basten, Kieft en Roy’tje. Mijn tijd in München was super, zowel sportief als privé, maar bij Deportivo was ik misschien wel op mijn best.” (Kijkend naar de Gouden Schoen op tafel:) “Ik ben wel benieuwd wie de vijfde in het rijtje wordt.”
