Monumenten, kerken en de moderne hoofdstad Lomé. De bezienswaardigheden van Togo op een rij. Het West-Afrikaanse land staat ook bekend om de winning van fosfaat, leisteen en marmer, de productie van katoen, koffie en cacao en volksheld Emmanuel Adebayor. En natuurlijk vanwege Cody Gakpo. De roots van de PSV-aanvaller liggen voor de helft in Togo. Vader Johnny was er jeugdinternational. "Heb je ooit gehoord van Riz au gras? Dat is echt heerlijk."
Enkele seconden is hij in gedachten verzonken. "Mijn oudere broer is geweest, mijn jongere broer. Alleen ik nog niet. Een bezoek aan Togo staat nog steeds erg hoog op mijn bucketlist. De tijd, hè. Het is voor een voetballer, en vooral een international, zo lastig om een langere vakantie te plannen. Ik zou graag gaan. Misschien een keer niet in de zomer naar Ibiza, haha."
Cody Gakpo kan er voorzichtig om lachen, maar spreekt met een lichte vorm van schaamte. Zoals bekend is zijn vader Johnny geboren en getogen in Togo. Het land met ruim 8,5 miljoen inwoners in het westelijke deel van Afrika. Ingeklemd tussen Burkina Faso en met name Benin en Ghana. Het land dat is ingedeeld in vijf regio’s en 23 prefecturen, opgebouwd uit ruim dertig etnische bevolkingsgroepen en door Europese kolonisten vanwege de aanwezigheid van diverse delfstoffen tot 1960 bezet. Sinds 2020 kent Togo met Victoire Tomegah Dogbé voor het eerst een vrouwelijke premier.
Dat laatste is nieuw voor Gakpo. "Het nieuws in Togo volg ik niet op de voet. Mijn vader wel. Waar hij eerst alles op de televisie bekeek, volgt hij nu via internet het journaal en diverse andere programma’s op de Togolese televisie. Ik kijk alleen mee met mijn vader naar de wedstrijden van de nationale ploeg. Hij heeft meerdere shirts van het nationale elftal, maar tijdens de wedstrijden trekt hij die niet aan. Ik droeg regelmatig een van zijn shirtjes toen ik als kind op het pleintje in onze wijk voetbalde."
Contact
Johnny Gakpo ontmoette Cody’s moeder Ank, tot voor kort lerares Nederlands op een middelbare school, op haar vakantie in Togo. Zij speelde voor het Nederlandse rugbyteam. Johnny verhuisde eerst naar Frankrijk, later naar Nederland. Naar Eindhoven waar het gezin Gakpo nog altijd woont. "We bellen en appen vaak met de familie van mijn vader. De meesten wonen in Lomé, de hoofdstad van Togo. Maar we hebben ook familie in Zwitserland, België en Duitsland. Ik spreek van mijn vaders familie af en toe mijn opa, een oom en twee neefjes. Mijn opa was enkele jaren geleden voor het eerst hier. Zij volgen het voetbal in Nederland op de voet, mijn neefjes in Togo voetballen ook."
Vader Gakpo speelde eind jaren tachtig enkele jaren in het tweede elftal van PSV en schopte het voor die tijd tot jeugdinternational van Togo. "Of ik op mijn vader lijk als voetballer? Haha, hij vindt van niet, vindt zichzelf tien keer beter dan ik. Ik heb wel wat van hem weg in het veld. Een paar jaar geleden, toen ik nog in de A1 zat, kwam er een keer een oud-trainer van hem kijken bij een wedstrijd van mij. Hij zei dat mijn vader beter was dan ik. Ik dacht: ‘dit gaat mij niet nog een keer overkomen’. Op het moment dat ik doorstroomde naar het eerste, streefde ik mijn vader voorbij. Voetballen doet hij niet meer. Met mijn moeder is hij mijn grootste supporter. Wist je dat hij heel goed kan koken? Hij maakt regelmatig Togolese gerechten klaar. Het lekkerst vind ik Riz au gras, ook wel jollof genoemd. Oranje rijst met kip, groente en saus. Een ware specialiteit. Of hij me dat in het vooruitzicht stelt als ik twee keer scoor? Nee, dat niet. Het eten vormt een van de cultuurverschillen tussen Togo en Nederland, die ik persoonlijk ervaar. Daarbuiten alleen enkele kleine zaken. Bij ons was er bijvoorbeeld nooit haast. Iedereen was relaxed. We kwamen heus wel op tijd, maar dan wel nét op tijd."
Emmanuel Adebayor
Over de grootste ster in Togo hoeft Gakpo niet lang na te denken. "Emmanuel Adebayor. Speelt hij nog?" De oud-aanvaller van Arsenal, Manchester City, Tottenham Hotspur en Real Madrid is sinds vorig jaar in eigen land actief. Voor AC Semassi om precies te zijn. "Adebayor is enorm populair in het land. Hij was er ook bij in 2006, de enige keer dat Togo het WK bereikte. Een nieuwe ster? Ik weet het niet. De andere jongens in de ploeg zijn natuurlijk van een heel ander kaliber.” Drie jaar geleden plofte er bij SEG, het zaakwaarnemersbureau dat zijn belangen behartigt, een mail in de inbox. De nationale bond van Togo informeerde voor de tweede keer of Gakpo openstond voor een interlandcarrière bij het West-Afrikaanse land. “Kees (Ploegsma jr., red.) meldde het me. Persoonlijk heb ik geen contact gehad. Mijn keuze voor Nederland was niet moeilijk. Dat heeft Kees eerlijk laten weten en sindsdien hebben we niets meer vernomen."
De taal had voor Gakpo een obstakel opgeworpen. In Togo, van 1946 tot 1960 onderdeel van de voormalige Franse Unie, wordt Frans gesproken. "Ik spreek de taal helaas niet. Op de middelbare school liet ik Frans bij de eerste mogelijkheid vallen die ontstond. Ik koos op de havo voor het profiel Economie & Maatschappij. In dat pakket zit alleen Engels als buitenlandse taal." Vader Gakpo onderwees zijn zoons elke zondagochtend Nederlands voordat ze de stap naar de basisschool maakten. "Naast taal besteedde hij veel aandacht aan rekenen. Zo begonnen we met een voorsprong."
Arnaudinaplein
In die tijd was hij al bijna dagelijks op het Arnaudinaplein te vinden aan de zuidoostelijke rand van de Eindhovense wijk Stratum. “Daar heb ik ontzettend vaak gevoetbald. Er ligt een Cruyff Court zodat je daar altijd terecht kunt. We speelden vaak partijtjes drie tegen drie of vier tegen vier. Wat ik het meest heb geleerd? Mijn techniek, maar vooral de wil om te winnen”, vervolgt Gakpo, die al op zijn zesde werd aangenomen bij PSV. "Ook voetbalde ik met mijn oudste broer na school en na mijn trainingen op de velden van diens club RPC of bij de amateurs van Eindhoven. Op mijn veertiende gingen we voetballen op het Edisonpleintje in Woensel-West. Daar waren veel meer kinderen, waren veel meer jongens tegen wie we het op konden nemen. We speelden daar noodgedwongen vaak vijf tegen vijf. En dan nog moesten teams wachten, omdat we met zoveel waren. In de Ramadanperiode was het superdruk. Nog leuker dan op een gemiddelde woensdag of zaterdag. Op sociale media werd gezet: om deze tijd hier. Maakten we op die manier ook alvast teams. Meestal voetbalden we van drie tot negen uur. We maakten best veel kabaal, maar wilden rekening houden met de buurtbewoners. Het team dat als eerste drie keer scoorde, moest naar de kant. Was het echt druk, kozen we ervoor om al te wisselen als een team twee doelpunten had gemaakt. Dan moest je echt elke seconde scherp zijn. Anders stond je een halfuurtje aan de kant toe te kijken. We voetbalden voor de lol, soms ook voor geld. Dan ging het er hard aan toe."
"Tijdens de coronaperiode ben ik er voor het laatst geweest. Omdat we niet bij de club mochten trainen, moest ik op zoek naar een andere locatie. Ik wilde mijn conditie en balgevoel bijhouden. Toen kwamen weer diverse herinneringen boven. Of er andere jongens van het plein in het betaalde voetbal terecht zijn gekomen? Nee, ik ben de enige. De meesten voetballen niet eens meer bij een vereniging, maakten andere keuzes. Buiten het veld spreek ik ze nog wel hoor."
Sidney Gakpo, zijn vijf jaar oudere broer, maakte zes seizoenen deel uit van de jeugdopleiding van FC Eindhoven. Sinds 2019 speelt hij voor RPC, waarmee hij dit seizoen kampioen werd van de Derde Klasse D Zondag. Na de Master of Science in Finance op de universiteit van Tilburg te hebben volbracht, werkt hij sinds vorig jaar als zaakwaarnemer bij SEG en begeleidt hij onder meer Cody. "Sidney kon ook heel goed voetballen, een linkspoot en middenvelder. Hij heeft een goede techniek, maar hij had er meer uit had kunnen halen." Duc Gakpo, nu zeventien, speelde afgelopen seizoen in de Onder 17 van FC Eindhoven. "Hij is nu gestopt, doet aan fitness en vechtsport. Zijn boks/judoleraar noemt hem een Freak of Nature, zo fanatiek is hij. Van ons drie wordt hij veruit de grootste en breedste."
De middelste Gakpo vindt veel steun in het geloof. "Ik bid minimaal één keer per dag. Naar elk trainingskamp of Europese wedstrijd gaat de bijbel mee. Ik lees ook andere boeken. Ik ben nu bezig met het boek 365 dagen stiltegebed en neem ook vaak een mindsetboek mee. Ik vind het interessant om teksten over het geloof te lezen. Het biedt me houvast. Ik praat ook met andere voetballers over het geloof. Bij PSV met jongens als Jordan Teze, Armando Obispo en Noni Madueke. Bij het Nederlands elftal met Memphis, Jordan, Steven Bergwijn, Denzel Dumfries en Jurriën Timber." Togo beschikt over veel kerken en gebedsgebouwen, Lomé over een prachtige kathedraal. "Het kriebelt serieus om te gaan. Weet je? Je hebt helemaal gelijk. Ik moet het gewoon doen!"
Het volledige interview met Cody Gakpo (de kaders zijn exclusief in de papieren editie te lezen) vormt een onderdeel van een van de Specials die ELF Voetbal uitbrengt. Het thema van nummer 6/7 van dit jaar was 'De Wortels van Oranje'. Daarin de verhalen van de huidige spelers van het Nederlands elftal en hun achtergrond. De editie is nog steeds verkrijgbaar. Via deze link besteld, betekent binnen twee à drie werkdagen in huis. Een abonnement nemen, is helemaal handig. Elke editie automatisch op de deurmat. Via deze link in een handomdraai afgesloten. Zoek je eigen welkomstgeschenk uit! Veel leesplezier!
