Zo speelt Ajax bijvoorbeeld de eerste wedstrijd uit bij AZ in het gifgroen. Vaak is het uitshirt het slachtoffer van modegrillen, een nieuwe kledingfabrikant, of het dwingende advies van de shirtsponsor. Het thuistenue blijft gelukkig meestal wel herkenbaar, maar verandert ook ieder jaar. Als je de geschiedenis van het voetbal bekijkt, is er in ieder geval vaak veel te doen geweest om de shirts.
Kit clash
In de Eredivisie zijn meerdere clubs te vinden met dezelfde clubkleuren. Het zou verwarrend zijn als bijvoorbeeld Vitesse en Roda JC in hun geel-zwarte tenue tegen elkaar voetballen. Om het overzichtelijk te maken voor scheidsrechter en publiek, hebben alle clubs een uit- en thuisshirt. Deze maatregel bestaat al sinds het einde van de negentiende eeuw. In Engeland, waar professioneel wordt gevoetbald sinds 1888, noemt men het probleem van de vergelijkbaar uitziende shirts 'kit clash'. In 1890 besluit men eerst dat elke club unieke kleuren moet hebben, maar als dat problematisch blijkt, beslist de Football League een paar jaar later dat elk team minstens twee kits moet hebben.
Het geel en zwart in het shirt van Vitesse verwijst naar diezelfde kleuren in de vlag van de provincie Gelderland. Het blauw uit de vlag wordt in de kledingontwerpen niet meer gebruikt, maar Vitesse speelde in de negentiende eeuw juist in het blauw-wit. Sinds 1900 ís Vitesse geel-zwart. Het uitshirt van de Arnhemmers is wit met geel-zwarte accenten. Een andere beroemde geel-zwarte club in het buitenland is Borussia Dortmund.
In de Premier League hebben de meeste clubs tegenwoordig ook nog een 'third kit', voor het geval zowel het uit- als thuistenue van de uitspelende ploeg niet genoeg van het shirt van de thuisploeg verschilt. Dit shirt wordt in een seizoen hooguit één of twee keer gedragen, maar kan wel een heus collector's item worden. Voetbalshirts zijn een begeerd bezit voor de fans. Voor de club betekent het derde shirt een extra inkomstenbron.
Shirtverkoop
In de voetbalwereld wordt veel over de shirtverkoop gediscussieerd. Real Madrid verkoopt per jaar de meeste shirts en geeft vaak het meeste geld aan transfers uit. De club betaalt enorme sommen geld voor één of twee uitzonderlijke spelers. Marketing-experts beweren dat de kosten van zulke mega-transfers snel worden terugverdiend door de verkoop van shirts van de nieuwe sterspeler. Zo kocht Real Madrid vorige zomer de Colombiaanse WK-sensatie James Rodriguez voor 80 miljoen euro. Al snel volgden berichten dat de Madrileense club in 48 uur alweer een derde van dat bedrag had terugverdiend door 345 duizend shirts te verkopen. Deze berichten werden daarop door shirt-fabrikant Adidas weer ontkracht.
Het is onbekend hoeveel geld een club precies verdient na een transferklapper, maar vast staat wel dat de grootste clubs ter wereld met de shirts veel geld verdienen en dus elk jaar in een nieuw tenue willen spelen. Real Madrid gaat een stapje verder en voegt elk jaar een grote naam aan deze marketingstrategie toe. De club houdt wel consequent vast aan de kleur wit, waarin al sinds de oprichting van de club in 1902 gespeeld wordt. Alleen in 1925 speelde Real een tijdje in zwarte broeken, tot de schuld van een 1-5 nederlaag in de beker tegen Barcelona bij die afwijkende kleur werd gezocht.
Manchester United
Een andere grootmacht in het internationale voetbal is Manchester United. Deze club is de trotse nummer twee op de shirtverkoopranglijst en werd in 1878 opgericht onder de naam Newton Heath LYR Football Club. Newton Heathspeelde in half groen- en half goudkleurige shirts, maar de kleuren rood en wit werden in de jaren negentig van de negentiende eeuw ook al gedragen.
Een andere grootmacht in het internationale voetbal is Manchester United. Deze club is de trotse nummer twee op de shirtverkoopranglijst en werd in 1878 opgericht onder de naam Newton Heath LYR Football Club. Newton Heath speelde in half groen- en half goudkleurige shirts, maar de kleuren rood en wit werden in de jaren negentig van de negentiende eeuw ook al gedragen. Sinds de naamswijziging in 1902 speelde Manchester United nooit in een ander thuistenue dan het rood-wit dat nu onlosmakelijk met de club verbonden is.
Is het toeval dat Manchester United de succesvolste Engelse club aller tijden is, en in het rood speelt? Volgens wetenschappelijk onderzoek misschien niet. Er is gekeken naar de resultaten in vechtsporten, waar de deelnemers willekeurig rood of blauw krijgen toegewezen. Het blijkt dat het dragen van rood positief samenhangt met het resultaat dat de sporter boekt. Als vechters aan elkaar gewaagd zijn, zou rood de overwinning kunnen betekenen. Voetbalteams kunnen met deze kennis hun voordeel doen bij de keuze voor een nieuw uitshirt, maar eigenlijk kan iedereen die sportkleding wil aanschaffen hier rekening mee houden.
In Engeland spelen Manchester United, Arsenal en Liverpool in het rood. Liverpool is in de jaren zestig zelfs overgestapt van witte broeken naar een compleet rood tenue, omdat de spelers zo nog indrukwekkender zouden zijn. En is het toeval dat Ajax, PSV en Feyenoord allemaal in het rood-wit spelen? Zelfs de enige landskampioenen buiten die drie clubs (sinds het seizoen 1964/65!) spelen in het rood: AZ en FC Twente.
Succes in zwart-wit
Toch komt succes ook in andere kleuren. Net als de Engelse spelregels verspreiden ook de Engelse voetbalshirts zich aan het begin van de twintigste eeuw door Europa. In 1903 neemt oud-Notts County-speler John Savage de zwart-witte shirts van zijn oude club mee naar Italië. Een zekere club uit Turijn accepteert deze gift maar al te graag als officieel tenue en twee jaar later wordt Juventus voor de eerste keer kampioen van de Serie A. Ook het afgelopen jaar was de Scudetto een prooi voor Juve; de club is de record-kampioen van Italië.
Er zijn nog meer clubs in dezelfde kleuren. Ook Udinese speelt in Italië in het zwart-wit gestreept. In Brazilië zijn het Botafogo uit Rio de Janeiro en Atlético Mineiro uit Belo Horizonte. In Engeland is Newcastle United één van de bekendste clubs en het Schotse St. Mirren was in 1884 de eerste profclub in het zwart-wit. Ook in Nederland hebben we een club met traditie in het zwart met wit gestreept: Heracles Almelo.
Heracles is onder de naam Hercules al in 1903 als amateurclub opgericht. Hercules bestrijdt zijn tegenstanders in het groen-zwart, maar na de naamswijziging in Heracles in 1905, wordt in 1906 het groen door wit vervangen. In 1909 wordt Heracles voor het eerst de beste club van Almelo met een 13-0 zege in de derby tegen Oranje Nassau. Tegenwoordig is de belangrijkste rivaal FC Twente. Heracles ontvangt de 'rooien' uit Enschede op 29 augustus. De competitie begint voor de Heraclieden dit weekend met een uitduel in Kerkrade. De Tukkers zijn er ongetwijfeld klaar voor, maar misschien kunnen ze voor dit uitduel toch het beste een rood shirt aantrekken.
