Met zijn lange zwarte kroeshaar in een staart en een zwart sikje onder zijn kin wandelt Van Dijk, twee handen in zijn broekzakken, door de deuropening van de Panorama-zaal van Grand Hotel Huis ter Duin in Noordwijk. De zaal is ingericht als een interviewruimte voor de internationals van Oranje. Van Dijk, oranje polo, donkerblauwe trainingsbroek en witte sneakers, kijkt de ruimte rond en loopt naar de tafel waar zijn naambordje staat. Van Dijk steekt zijn rechterarm uit naar ons. Op zijn linkerarm zijn tattoos zichtbaar, een sierlijk geheel met een klok en iets wat op een klok lijkt met daarin een oog.
“Lekker rustig zo, hè”, zegt Van Dijk met een zware basstem, als hij ziet dat wij de enigen zijn die hem willen spreken. Wesley Sneijder is aan de andere kant van de zaal omringd door journalisten. Ook bij spelers als Bas Dost, Bruno Martins Indi, Maarten Stekelenburg en Vincent Janssen staan verslaggevers. Van Dijk praat rustig, bedachtzaam. Hij lacht veelvuldig. Niet uitbundig, bulderend, maar ingetogen, bijna verlegen. Verwacht geen grootspraak. Hij is geen bluffer. Ook niet nu hij wordt overladen met complimenten. Zeker aan de overkant van de Noordzee. Matt Le Tissier blijkt groot fan. De clubicoon, bijnaam Le God, van Southampton omschreef Van Dijk als “one of the best central defenders in the Premier League”. Jamie Redknapp, ook oud-speler van Southampton en nu tv-analist bij Sky Sports, ziet in Van Dijk “a modern-day centre-back” en verwacht hem ooit bij FC Barcelona of Real Madrid te zien. Southampton-manager Claude Puel noemt Van Dijk een van de beste centrale verdedigers van de wereld. Lachend: “Ik krijg de verhalen wel mee via tv en op internet. Mooi om te horen, natuurlijk.”
WAARDERING
De zoon van een Nederlandse vader en een Surinaamse moeder staat bovenaan of hoog op de Premier League-lijstjes van spelers met de meeste gewonnen (lucht)duels en geslaagde tackles. Vorig seizoen werd Van Dijk bij Southampton uitgeroepen tot Speler van het Jaar. Net als een jaar eerder bij Celtic. Via amateurclub WDS’19 uit Breda, Willem II en FC Groningen werd Van Dijk bekend als Virgil. Ook bij het Nederlands elftal, waar hij net als in Engeland met zijn voornaam achterop zijn shirt speelt.
In Schotland en Engeland waren ze al langer lovend, nu klinken in Nederland ook meer positieve geluiden over jou. Voelde je in het Verenigde Koninkrijk meer waardering voor jouw ontwikkeling?
“Zo wil ik het niet stellen. Maar ik val waarschijnlijk meer op omdat ik nu in Engeland speel. Dan sta je meer in de schijnwerpers dan in de Schotse competitie. Ik denk dat de mensen in Nederland het Schotse voetbal niet intensief volgen. Veel mensen hebben daar toch een bepaald beeld van. Ook van de verdedigers die daar spelen. Misschien dat het beeld van mij bestond dat ik een typische Britse verdediger was: alleen maar groot en sterk in de lucht. Dat laatste ben ik ook. Maar ik ben niet iemand die de bal zomaar de tribune in schiet of onnodig een tackle inzet. Ik ben juist een Nederlandse verdediger: van achteruit opbouwen en de voetballende oplossing zoeken. Alleen als het echt niet anders kan gaat de bal over de lijn. Misschien dat mensen in Schotland en Engeland mij daarom juist al waardeerden.”
Jouw naam werd al in 2014 genoemd als Oranje-kandidaat en na het WK in Brazilië selecteerde Guus Hiddink jou voor de start van de EK-kwalificatiereeks. Uiteindelijk debuteerde je pas in oktober 2015.
“Ja, klopt. Ik werd opgeroepen voor de oefenwedstrijd tegen Italië en de EK-kwalificatiewedstrijd tegen Tsjechië. In die week heb ik blijkbaar niet genoeg indruk gemaakt. Het was ook een hectische week. Mijn vriendin was hoogzwanger en uitgerekend op de dag dat Oranje samenkwam, bleek later. Vlak voordat mijn vriendin en ik naar het ziekenhuis gingen voor een laatste scan belde Hans Jorritsma, de teammanager, dat ik erbij zat. Ik was natuurlijk dolgelukkig. Maar ik heb altijd gezegd dat ik ten koste van alles bij de bevalling wilde zijn. Ik stond dus voor een lastige keuze. Maar het pakte zo uit dat mijn dochter om 9.26 uur werd geboren en om 16.00 uur zat ik in het vliegtuig naar Nederland. Zo kon ik het combineren. Toch was het wel een moeilijk moment om mijn vriendin en onze dochter voor even achter te laten. Ik was toch anderhalve week weg. Dan heb je nog wel telefonisch contact en je hebt Facetime. Als je dan twee duels op de bank zit baal je behoorlijk. Je beslissing om je gezin achter te laten voelt iets meer gerechtvaardigd als je ook je debuut kunt maken. Ik heb een jaar later alsnog mijn debuut gemaakt in Kazachstan. Daarna ben ik erbij gebleven. Ik denk dat ik de bondscoach heb overtuigd met mijn spel in Oranje en in Engeland. Mijn transfer naar Southampton pakte heel goed uit.”
DANKBAAR
Ronald Koeman haalde Van Dijk van Celtic naar Southampton. Hij kostte zo’n vijftien miljoen euro. Van Dijk leerde naar eigen zeggen in zijn eerste vijf wedstrijden bij Southampton, centraal achterin naast Portugees international José Fonte (32), meer dan in al zijn jaren daarvoor. Van Dijk noemde het spel in de Premier League een flipperkast, een waarin hij zich snel staande hield in het rood-wit-zwart van the Saints. Hij scoorde twee keer in zijn eerste vijf competitieduels: tegen Swansea City en Leicester City. Van Dijk miste geen minuut sinds zijn komst. 34 wedstrijden en 3060 minuten in de basisopstelling.
Hoe belangrijk was Ronald Koeman, als manager van Southampton, voor jou in jouw ontwikkeling?
“Ronald Koeman is heel belangrijk voor mij geweest. Bovenal omdat hij mij naar de Premier League heeft gehaald als manager van Southampton. Ik had ook een hele goede band met hem. Ik vond het geweldig om met hem te werken. Toen hij wegging vond ik dat ook heel jammer. Dat heb ik hem ook verteld. Maar hij had meerdere redenen om naar Everton te gaan. En uiteindelijk is de keuze aan hem en zijn familie. Ik ben hem heel dankbaar voor wat hij voor mij heeft gedaan. Ik kreeg het vertrouwen en we hebben veel met elkaar gesproken. Zo bespraken we samen wedstrijdbeelden. Die kijk ik nog steeds altijd terug op mijn iPad. Koeman gaf dan ook aan hoe het beter kon en hoe ik niet in bepaalde situaties terecht hoefde te komen. Dat doe ik nu ook bij Oranje. Met Frans Hoek, de keeperstrainer, bijvoorbeeld. Dan hebben we het over corners en vrije trappen. Wat gaat er goed? Wat niet? Weet je, ik wil het maximale uit mezelf halen. Als je beter wil worden gaat het om details. Hoe je staat, coacht of loopt. Koeman was daarin heel direct. Ik ben iemand die dat ook nodig heeft.”
Koeman was en is nog steeds lovend over jou, maar zei ook eens dat je qua mentaliteit nog stappen kunt maken, dat je soms nog te slordig bent. Te nonchalant. Is dat iets waar je nog mee bezig bent?
“We hebben daar vaak over gepraat. Dat heeft ook met handelingssnelheid en concentratievermogen te maken. Van mij wordt inderdaad weleens gezegd dat ik nonchalant kan overkomen. Dat doe ik niet bewust. Het komt misschien door mijn rustige voorkomen. Dat kunnen de mensen ook zien alsof je er makkelijk over denkt. Maar zeker in Engeland wordt gemakzucht direct afgestraft. Je moet scherp zijn.”
VERTROUWEN
Hij leerde van de duels met Graziano Pellè op trainingen. De Italiaan noemde Van Dijk al eens de beste verdediger die hij in de Eredivisie was tegengekomen. In de Premier League kwam hij spitsen als Sergio Agüero, Harry Kane, Diego Costa, Jamie Vardy en Daniel Sturridge tegen. Die laatste, van Liverpool, noemt Van Dijk de beste spits tegen wie hij tot nu toe heeft gespeeld in de Premier League. Ook al maakte Van Dijk dit seizoen kennis met Zlatan Ibrahimovic, die twee keer scoorde tegen Southampton. Ook dit seizoen is hij, na het vertrek van Koeman en de komst van de Franse manager Claude Puel, een vaste waarde bij Southampton. In de Europa League was hij al aanvoerder.
Hij voelt zich er thuis: in Southampton, de grootste havenstad Engeland. Van Dijk kan er zonder capuchon over zijn hoofd over straat, in tegenstelling tot het door katholiek Celtic en protestants Rangers verdeelde Glasgow. Ondanks zijn capuchon werd hij daar eens herkend en aangesproken door een Rangers-fan. Die zei hem te haten, maar vooral omdat hij zo goed is en voor de aartsvijand speelde. In Southampton hoeft Van Dijk niet te vrezen voor vijandige supporters. Hij woont daar in alle rust, zonder rivaliserende fans. De familie Clasie woont om de hoek. De gezinnen gaan veel met elkaar om. Jordy Clasie is een goede vriend geworden. Ze zijn voor de laatste twee interlands in 2016 ook samen naar Nederland gekomen.
Ze dollen vaak met elkaar, zoals nu ook in de interviewruimte in Huis ter Duin, waar Van Dijk achter Clasie (1.69 meter) gaat staan terwijl hij bij een interview voor een camera staat. Van Dijk kriebelt de bijna dertig centimeter kleinere Clasie op zijn hoofd. Clasie wappert met zijn linkerarm alsof hij wordt aangevallen door muggen. “Zet ‘m op, kleine rat”, zegt Van Dijk tegen Clasie, die daarna naar hem knipoogt.
Van Dijk voelt zich steeds beter op zijn gemak bij Southampton en ook bij het Nederlands elftal. Niet alleen binnen de lijnen. Ook daarbuiten. “Ik ben meer mezelf dan toen ik voor het eerst bij Oranje was. Dan voel je toch spanning. In het begin is alles nieuw en houd je je wat meer op de achtergrond. Nu ben ik meer aanwezig. Niet zozeer buiten het veld, maar vooral op het veld. Dat moet ook. Ik sta op een positie waar het belangrijk is om mensen aan te sturen. Ik heb nu dubbele cijfers achter mijn naam staan, qua caps. Dat is iets waar ik trots op ben. Ik ben in het team gegroeid. Het keerpunt, als je het zo wil noemen, was het trainingskamp in Portugal. Sindsdien heb ik, op het duel met Griekenland na, alles gespeeld. Ik merk dat ik in een hele goede fase in mijn carrière zit. Dan word je zelfverzekerder.”
SAMENWERKING
Je vormt sinds eind mei een defensief duo met Jeffrey Bruma, hoe vind jij die samenwerking gaan?
“Het gaat steeds beter. Niet elke wedstrijd was perfect of foutloos. Maar we maken wel stappen. Als koppel en ook met de rest van het team, zoals de samenwerking met Maarten Stekelenburg. Jeffrey en ik hebben best veel overeenkomsten. We zijn groot, fysiek sterk en houden van duels. Maar ook qua karakter. We zijn allebei vrij rustige personen. Buiten het veld trekken we ook veel met elkaar op. Zeker bij Oranje. Ik ken Jeff al heel lang, vanuit de jeugd. Hij speelde bij Feyenoord en ik bij Willem II. Het is wel bijzonder, we hadden nooit verwacht ooit samen een centraal duo bij Oranje te vormen.”
Zijn eerste herinnering aan het Nederlands elftal komt uit 1998, denkt Van Dijk. Het was de zomer dat Oranje op het WK in Frankrijk speelde. “Ik kwam toen net bij Willem II in de jeugdopleiding. Ik weet nog dat ik met mijn broertje, hij is twee jaar jonger, die zomer elke dag op straat voetbalde. Hij op doel en ik maar rammen met die bal. Daarna keken we ‘s avonds naar het WK. Nederland had echt een mooi team. Ik was nog niet bezig met de verdedigers, lette vooral op de spitsen en mooie goals. Later, toen ik zelf verdediger werd, besefte ik hoe goed Stam en De Boer waren.”
Kijk je nu als een professioneel voetballer van 25 jaar ook nog naar collega’s om jezelf te verbeteren?
“Ja, ik vind dat je dat ook móét doen als je het maximale uit jezelf wil halen. Je kunt veel leren door om je heen te kijken. Ik kan nog veel verbeteren in mijn spel. Maar daarbij moet je niet te veel naar het verleden kijken. Het spel is de laatste jaren zoveel sneller geworden. Als je nu wedstrijden van een paar jaar geleden kijkt is dat een wereld van verschil. Ik kijk nu naar jongens als Leonardo Bonucci, Toby Alderweireld en Giorgio Chiellini. Dat zijn nu topverdedigers. Ik wil daar ook naartoe, op mijn manier. Ik word nooit zoals zij. Zij zijn andere personen. Misschien zijn zij meer boeven of praten ze in op tegenstanders. Dat doe ik niet. Maar ze zijn altijd alert, staan op scherp. Dat is cruciaal op topniveau.”
PROFESSIONALITEIT
Het was nooit moeilijk om zijn talent te zien, maar hij moest getriggerd worden om alles eruit te halen wat erin zit. Bij FC Groningen was assistent-trainer Dick Lukkien iemand die hem aanspoorde. Bij Celtic was dat vooral assistent-trainer John Collins. Ze wonnen zijn vertrouwen en werkten samen aan zijn tekortkomingen. Iedere dag, iedere wedstrijd, iedere training. Dat besef is inmiddels aanwezig bij Van Dijk, die in de jeugdopleiding van Willem II als zestienjarige bijna werd weggestuurd. Hij blonk niet uit: traag en klein. Na een groeispurt van twintig centimeter imponeerde Van Dijk later wel als verdediger.
Hij leerde om nog meer als een professioneel te leven. Tijdens vakanties op zijn voeding letten, niet alleen lol maken. Voeding, rusten, trainen, rusten Hij zag het ook in een documentaire over oud-basketballer Kobe Bryant: hoe je als een topsporter alles eruit moet halen. Niet alleen op basis van talent, maar vooral mentaliteit, toewijding. Van Dijk merkte het ook aan Arjen Robben en Dirk Kuyt, toen hij zich voor het eerst meldde bij Oranje. “Zij zijn daarin voorbeelden voor mij. In hoe je als een topsporter in het leven moet staan. Ik heb die week goed op ze gelet. Hoe zij trainen, elke bal moet goed zijn. Hoe ze zich voorbereiden op een wedstrijd. Hoe ze zich gedragen buiten het veld, met de media. Arjen en Dirk zijn zo professioneel bezig met hun vak. Daarom zij zijn grote jongens geworden.”
Wat vind je ervan dat een grote jongen als Robben zegt dat dit Oranje niet op een hoog niveau speelt?
“Ik begrijp dat hij dat zegt. We zitten niet in de beste periode van het Nederlands elftal ooit. Maar we zijn groeiende. Alles kan beter. In elke linie. Ik heb er wel vertrouwen in dat we beter kunnen. Individueel en als team. Het begint bij jezelf. Je moet in jezelf investeren. Binnen en buiten het veld. Daarin is Robben een voorbeeld voor iedereen. Hij is nog steeds van wereldkwaliteit. Arjen kan met een paar acties een wedstrijd beslissen en heeft al zoveel betekend voor het Nederlandse voetbal. Met Arjen erbij voelen we ons sterker. Je merkt ook dat tegenstanders angstiger zijn. Hopelijk blijft hij lang fit.”
Heb jij er veel vertrouwen in dat het Nederlands elftal over twee jaar naar het WK Rusland gaat?
“We moeten het van wedstrijd tot wedstrijd bekijken. Er is nog een lange weg te gaan. Frankrijk is nog niet uit het zicht. En we staan tweede. We komen uit een periode waarin het stroef liep, op z’n zachtst gezegd. We hebben een EK gemist en buiten het team was er onrust, bij de bond. Maar ik heb wel het idee dat we steeds meer een eenheid vormen. Wij moeten een ploeg vormen die niet makkelijk te verslaan is. Daarmee kun je ver komen. Dat heeft iedereen kunnen zien op het EK. Kijk naar Portugal.”
PROOSTEN
Een week na het bezoek aan Huis ter Duin. 23ste minuut van Luxemburg-Nederland, de laatste interland van Oranje in 2016. Het is een paar graden boven het vriespunt. Net over de middenlijn op het modderige veld van Stade Josy Barthel in Luxembourg kijken Davy Klaassen, Bart Ramselaar en Georginio Wijnaldum op naar Van Dijk. Hij spreekt zijn teamgenoten toe en wijst als een verkeersregelaar verschillende kanten op, om aan te geven waar ze moeten staan en spelen. Na een minuut knikt Wijnaldum en steekt zijn duim op. Ruim een uur later dribbelt Van Dijk het veld over, totdat hij net buiten de zestienmeter van Luxemburg over het been van een tegenstander gaat. Hij wijst zittend op het veld naar zijn scheenbeen en gebaart geërgerd naar de scheidsrechter. “Virgil, Virgil, Virgil, Virgil”, klinkt vanuit het vak van het stadion met meegereisde Oranje-fans. Kort daarvoor scandeerden ze: “Werken voor je land”, naar de spelers. Uit de vrije trap, na de tackle op Van Dijk, scoort Memphis Depay: 1-3. Als slotstuk van een roerig jaar, een jaar waarin Oranje EURO 2016 miste en tot buiten de top twintig van de FIFA-wereldranglijst afdaalde.
Voor Virgil van Dijk was het een jaar waarin hij nog meer naam maakte. Juist nu het goed gaat denkt hij weleens terug aan april 2012, toen hij in het ziekenhuis lag na een acute blindedarmontsteking. Van Dijk werd verteld dat een niet fit of ouder iemand zo’n situatie niet overleefd zou hebben. Hij werd op tijd geopereerd. Van Dijk had een buikvliesontsteking en een niervergiftiging. Na de operatie zaten er slangen en draden in zijn lichaam, hij had een katheter, infuus, kreeg sondevoeding en injecties. Na tien dagen verliet Van Dijk het ziekenhuis. Zijn conditie was erg slecht, beroerd. Hij was acht kilo kwijt.
“Het had slechter kunnen aflopen, dat heeft vaak door mijn hoofd gespookt. Dingen die ik vroeger als gewoon beschouwde, waardeer ik nu extra. Je leert te genieten. Zoals van mijn twee dochters als ik thuis ben. Mijn gezin is alles voor mij. Daar doe je het uiteindelijk allemaal voor. Ook voor hen wil ik het maximale uit mijn carrière halen. Als profvoetballer moet je veel laten, ook richting je gezin, maar het is een investering voor de toekomst. Ik hoop dat mijn lichaam nog tien jaar topvoetbal aankan. Ik heb een topjaar gehad. Maar ik hoop dat mijn mooiste jaren nog komen. Hopelijk blijf ik een vaste waarde bij Oranje, kan ik mooie toernooien spelen en ga ik op clubniveau stappen maken. Voor mij staan kerst en Oud en Nieuw vooral in het teken van veel wedstrijden spelen, dat ben ik inmiddels wel gewend. Maar tussendoor maak ik met familie en vrienden wel tijd om even lekker te eten en proosten, op een nog beter 2017.”
