West-Duitsland weet aanvankelijk niet wat het met die elegante, schijnbaar nonchalante en o zo makkelijk voetballende jongen aan moet. De West-Duitse voetballer, dat is toch vooral hard werken, je longen uit je lijf lopen en bemodderd van het veld komen. Zoals de helden van het WK 1954 hebben gedaan. Die nieuweling bij Bayern München, die alles zo makkelijk af lijkt te gaan, is volkomen anders. Die buffelt niet, die laat de bal het werk doen.
Hij loopt zich schijnbaar niet het vuur uit de sloffen, maar schrijdt als een keizer over het veld. En als hij de bal raakt, is het nooit een knal of een dreun, nee: hij aait hem met een fluweelzachte touch. Een sliding maakt hij al helemaal nooit, zijn shirt en broekje kunnen na de wedstrijd ongewassen de tas in. Die Franz Beckenbauer, hij is in alles anders. De West-Duitse voetballiefhebber weet het niet, wat moet hij hier nu van vinden?
Favoriete positie
Maar Beckenbauer is zo ongelooflijk goed. Wat hij aanraakt, verandert in goud. In het West-Duitse elftal mag hij echter nog jaren niet op zijn favoriete positie van laatste man spelen. Bondscoach Helmut Schön vindt dat Franz veel te veel risico neemt. Daar is hij veroordeeld tot een plek op het middenveld.
Maar bij zijn club zijn ze er al lang van overtuigd dat Beckenbauer het elftal vanaf die positie in de verdediging veel sterker maakt. Hij leidt Bayern München met zijn energieke, inspirerende spel naar titels: het landskampioenschap, de nationale beker, de Europa Cup II. In het nationale elftal, nog altijd tegen zijn zin als middenvelder, reikt het tot de tweede en derde plaats op de WK’s van 1966 en 1970.
Ondertussen blijft het spel als meevoetballende libero van Franz niet onopgemerkt. Voetbal maakt tot het midden van de jaren zestig vooral een negatieve ontwikkeling door. Vreemd genoeg komt dat vooral door de Brazilianen, toch vaak om hun ongeremde aanvallende voetbal bekend. De Seleçao is in 1950 in eigen land geen wereldkampioen geworden en reageert door meer verdedigers op te stellen. Dat waren er eerst twee, worden er al snel drie en tot slot gaat Brazilië met vier verdedigers op lijn voetballen. Die komen de middenlijn niet over, hebben een puur verdedigende taak.
Maar succes hééft het: Brazilië wordt in 1958 en 1962 op deze wijze wereldkampioen. Italiaanse clubs zetten er nog een verdieping bovenop en komen met de libero, de vrije verdediger nog áchter die linie van vier. En allemaal met één opdracht: de bal zo snel mogelijk uit de gevarenzone verwijderen, het liefst met een verre trap. En zeker geen aanvallende impulsen: het zal toch eens misgaan! Maar zowel AC Milan als Internazionale wint er de Europa Cup mee.
Franz Beckenbauer leert de voetbalwereld dat het ook heel anders kan, en dat dit ook succes kan opleveren. Zeker als hij vanaf 1971 dan eindelijk de ruimte krijgt om in de nationale ploeg ook als libero te spelen, zie je overal in het wereldvoetbal die nieuwe tendens: een centrale verdediger die de bal opeist en de aanval opzet. Neem alleen al Nederland: Rinus Israel, Arie Haan, Ruud Krol, Ronald Koeman, de West-Duitser Horst Blankenburg bij Ajax.
Zo heeft iedereen land één of meerdere vrije verdedigers die van achteruit het spel bepalen. Zelfs Italië, de meesters in het verdedigen, met Gaetano Scirea en Franco Baresi als voornaamste exponenten. Allemaal 'om' door wat Der Kaiser in gang heeft gezet. De invloed van Beckenbauer dringt tot in het verste uithoeken van de aarde door. Door hem wordt voetbal weer een aanvallende sport, aantrekkelijk voor de kijker.
Franz Beckenbauer verandert het voetbal als niemand anders. Nota bene een andere voetbalvisionair, Arrigo Sacchi, draait in zijn tijd als coach van AC Milan eind jaren tachtig de positie van de meevoetballende libero de nek om. De successen van Sacchi's zoneverdediging, met vier verdedigers weer op lijn, zorgen voor een nieuwe stroming in het voetbal. Het is een ontwikkeling die de libero als startpunt (en soms zelfs eindpunt) van vrijwel elke aanval laat verdwijnen. Het zegt alles over de kwaliteiten en de invloed van Franz Beckenbauer dat, ook ruim vijftig jaar nadat hij met de wereldtitel van 1974 het hoogtepunt van zijn loopbaan bereikte, zijn legende als voetballer onaangetast is.
Het boek Beckenbauer, Fenomeen tegen elke prijs, is nu te winnen. Beantwoord de vraag:
Hoeveel interlands speelde Franz Beckenbauer voor West-Duitsland?
Stuur uw antwoord naar: prijsvragen@elf-panna.nl. Vergeet niet uw naam en adres te vermelden.
Beckenbauer
Fenomeen tegen elke prijs
Ruud Doevendans
ISBN 9789079067152
706 pagina’s
In de boekhandel, de webshops en www.tardelli.nl
