Een béétje oud-profvoetballer heeft een kamer in zijn huis omgebouwd tot een voetbalmuseum. Medailles, bekers, krantenknipsels en onderscheidingen hangen naast elkaar als memorabilia van vervlogen tijden. Net zozeer een herinnering aan de hoogtepunten van een carrière als een herinnering aan de vergankelijkheid ervan.
Wie ooit voet heeft gezet in het voetbalmuseum van Andoni Goikoetxea heeft een kijkje kunnen nemen in de voetbalziel van de legendarische oud-verdediger van Athletic de Bilbao. Aan zijn muren geen medailles, geen bekers, en geen herinneringen aan de twee landstitels waarmee hij het Baskische volk in 1983 en 1984 verblijdde, maar een vitrinekast met daarin zijn eigen voetbalschoenen. Niet zomaar een paar van de talrijke kicksen die hij gedurende zijn zeventienjarige spelerscarrière versleet, nee, het zijn dé kicksen.
De kicksen waarmee Andoni Goikoetxea Olaskoaga de enkel van Diego Armando Maradona verbrijzelde.
De Slager van Bilbao
Zoals een bakker zijn bakken als kunst beschouwt, zo beschouwt de slager zijn uitbenen als kunst. En kunst hoort in een museum. De meest waardevolle kunst in een vitrine. De Slager van Bilbao was bijna religieus in zijn overtuiging dat voetbal, althans het defensieve aspect ervan, een vechtsport is. 'Verdedigen' was voor Goikoetxea gewoon een weinig geslaagde afkorting voor 'slachten'.
De voornaamste slachtoffers van het slagersmes: Diego Maradona en Bernd Schuster. Laatstgenoemde was in 1981 als eerste van de twee aan de beurt. De toen 21-jarige middenvelder van FC Barcelona zag zijn slalom door de Baskische verdediging abrupt eindigen op de stalen noppen onder de schoenen van Goikoetxea. Knie kapot, seizoen kapot. Tijdens zijn negen maanden lange revalidatie zag de Duitser zijn team een voorsprong van vijf punten en daarmee de landstitel uit handen geven aan Real Sociedad.
Stevige rivaliteit tussen de supportersgroepen van Athletic en Barcelona was geboren. Rivaliteit van het soort dat niet zelden eindigt in een handgemeen. Rivaliteit ook, die niet alleen náást het veld tot uitbarsting kwam.
Stierenvechter vs Stier
Twee jaar na de knieverwoestende tackle op het gestel van Schuster deed Goikoetxea opnieuw van zich spreken. En opnieuw had hij het gemunt op een speler in Blaugrana. In de jaren '80 werkte het granaatrood-blauw van de Catalanen op Bilbao als een rode lap op een stier. Het sierlijke, getructe FC Barcelona tegen het afbraakvoetbal van de Basken was een strijd tussen een stierenvechter en een stier. Protagonist van het sierlijke Barça: Diego Maradona. Het laat zich eenvoudig raden op welke speler van de Catalanen Goikoetxea zijn afkeer zou botvieren.
Op 24 september 1983 hoorde Maradona het hijgen van Goiko al in zijn nek toen hij de bal aannam en wilde wegdraaien. Wat hij vervolgens hoorde zou hij later in zijn biografie beschrijven als 'het geluid van een houten plank die doormidden brak'. Die houten plank was zijn enkel.
Bijna zo schrijnend als de tackles van Goikoetxea waren de interviews met Goikoetxea na zo'n wedstrijd. Minutenlang kon hij zich verontschuldigen voor zijn dwaze, soms criminele acties. Op zijn gezicht verscheen dan een geacteerd soort spijt, met de overtuigingskracht van zo'n iets te breed lachende vrouw in een tandpastareclame.
Nog altijd staat Goiko voor Catalanen symbool voor hoe voetbal níet moet zijn. Voor een tijd waarin de taken van scheidsrechters in Spanje soms meer leken op de taken van hun collega's in de bokssport. Voor Basken staat hij vooral symbool voor de onwrikbare onverzettelijkheid waarmee Athletic Bilbao de grootmachten uit het duivelse Spanje ontspoorde.
In 2007 verkoos The Times hem tot hardste verdediger aller tijden. Ook die onderscheiding eindigde in de vitrine.
