Of Hyballa boos wil kijken voor de foto. Hij balt zijn vuisten en schreeuwt luidkeels: "Aaaaah!" In de brasserie van De Goffert verslikt een aantal mensen zich bijna in de lunch en kijkt verschrikt om. Judith Vermulst, persvoorlichtster van NEC, komt niet meer bij van het lachen. "Nu ben je net een clown Peter!" Hyballa, die zijn brul nog een paar keer herhaalt: "Ik ben toch ook een clown? Het woord clown heeft in Nederland alleen een veel negatievere klank dan bij ons in Duitsland."
Het is ongeveer een uur na de training van NEC. Voor de gelegenheid heeft de trainer zich in het clubkostuum gehesen. Liever loopt hij in een trainingspak. Veel comfortabeler, vindt de Duitser. En het past beter bij een voetbaltrainer. Een die met spelers lacht, maar ook de waarheid vertelt. "Als je er geen zin in hebt moet je wegwezen!", schreeuwde Hyballa tegen de hele groep. Bij een partijvorm klonk opnieuw gebulder. Geen goede gegenpressing, zijn stokpaardje. De trainer trok zijn zwarte muts voor zijn gezicht. Later, in de brasserie en roerend door een cappuccino, lacht Hyballa erom. Dan doet hij zijn verhaal.
DE MAFFE TRAINER
"Veel mensen zien mij alleen als die gekke trainer van NEC, niet als de persoon Peter Hyballa. Wat dat betreft was het in augustus rustiger. Toen ging ik naar stadions om wedstrijden te kijken en werd ik niet herkend. Nu ben ik die Duitse trainer in de Eredivisie. Foto hier, foto daar. Ik was laatst ook in Oberhausen, in winkelcentrum Centro. Daar komen blijkbaar veel Nederlanders. Dan spreken ze je toch aan. Komt vast doordat ik vaker op tv ben. Zes maanden terug was leuker, toen was ik anoniem. Ik woon nu in Nijmegen, maar ga in Kleve naar de gym. Daar herkent niemand mij. Best fijn hoor."
"Ik ben in Nederland altijd de Duitser en in Duitsland de Nederlander. In zekere zin moet je je dan altijd een beetje verdedigen. Dan word je mondig. Ik kom uit het westen, het Ruhrgebied. Samen met mijn oudere broer ben ik opgegroeid in Bocholt. Mijn vader was een Duitse theoloog. Een rustige, intellectuele man. Hij werkte lange tijd in de Rotterdamse haven, als vertrouwenspersoon. Mijn vader werd verliefd op Nederland en een Nederlandse vrouw, mijn moeder. Een Rotterdamse. Ze trouwden en verhuisden naar Bocholt. Daar zijn mijn broer en ik geboren. Ik ben een mix van mijn ouders, maar heb vooral het Rotterdamse in mij. Ik kom op voor mezelf en anderen. Ik heb een mening en kan mij verbaal goed verdedigen. Boem, boem, boem. Klar in de taal. Altijd eerlijk."
"Het maakt mij niet uit wie ik tegenover mij heb. Of ik nou met een directeur of een schoonmaker praat, iedereen is voor mij hetzelfde. Ik voel mij ook niet belangrijker dan anderen. Je moet iedereen respecteren. Dat heb ik van mijn ouders meegekregen. Ik kom uit een filosofische familie. Wij denken en praten veel en willen andere mensen helpen. Mijn vader was theoloog, mijn moeder werkte in een verpleeghuis en mijn broer is pedagoog bij gehandicapten. Ik heb psychologie, pedagogiek en sportwetenschappen gestudeerd. Mijn familie is niet voetbal minded. Maar mijn ouders dachten toen ik klein was: in Bocholt is niet veel te doen voor kinderen, laten we Peter inschrijven bij de plaatselijke voetbalclub. Goed voor de sociale vaardigheden, om lekker te bewegen en vrienden te maken. Mijn broer en moeder wonen in Duitsland. Mijn moeder is sinds drie jaar alleen, na de dood van mijn vader. Ik bezoek haar vaak. Als ik niet zou gaan kan ik niet zeggen dat ik pedagoog ben. Dan ben ik een kutzoon. Ik vind het fijn om thuis te zijn. Dan ben ik niet die maffe trainer, maar Peter."
LONELY COWBOY
"Ik ben eigenlijk altijd met voetbal bezig. 24 uur per dag. Misschien moet ik daarin leren doseren. Mijn vizier verbreden. Zo woon ik nu in Nijmegen, maar de stad ken ik eigenlijk nog niet. Ik heb ook in Graz en Salzburg gewoond, maar kwam nooit in het centrum. Daar reed ik van huis naar de club en terug. Mijn werk is mijn passie. Daarnaast sport ik om fit te blijven. Ik wil geen dikke trainer worden. Je moet als trainer sport uitstralen. Ik ben altijd bezig. Ik schrijf boeken over voetbal en lees veel. Ik heb laatst de biografieën van Johan Cruijff en George Best gelezen. Heel interessant, maar ja, weer over voetbal. Als ik een paar dagen vrij ben ga ik naar een wedstrijd in Engeland of een coach clinic op Malta. Als ik dan door Valetta loop en om me heen kijk, kan ik wel ontspannen. Dat zou ik nog meer kunnen doen. Ik vind het leuk om andere culturen te leren kennen. Ik reis ook veel rond, als een lonely cowboy."
"Ik was 25 jaar toen ik als trainer een jaar naar Namibië ging. Dat was echt een bijzonder avontuur. Afrikaanse voetballers hebben geen villa's of merkkleding. Toch lachen ze lachen altijd. En als ze een party hebben is het echt een party. Alleen de discipline was nul. Die heb ik geprobeerd erin te brengen. Maar Afrika is anders dan Europa. Veel meer ellende. Ik heb de sloppenwijken gezien en daar ook trainingen gegeven. Ik heb veel kinderen met talent gezien, maar dat komt er niet altijd uit in hun situatie. Toch hebben ze mij aangestoken met hun lach. Ik heb een voetbalschool in Namibië. Ik kom er geregeld. Afrika heeft mij echt gevormd. De ervaringen van daar ontneemt niemand mij."
"Na mijn tijd in Afrika en ook de dood van mijn vader, die overleed aan een hartstilstand, heb ik leren relativeren. Ik sta nu ook veel positiever in het leven dan toen ik nog jong was. Je zou het misschien niet zeggen als je mij zo langs de lijn ziet staan, hè? Haha. Ik ben juist veel rustiger geworden. Ik was eens de jongste proftrainer in Duitsland, voor zo'n zeven jaar. Ik was ongeduldig, iemand die direct de volgende stap wilde maken. Binnen drie of vier jaar naar de Champions League. Maar soms moet je juist even de tijd nemen om ergens bij stil te staan. Om te genieten. Niet alles voor lief nemen. Wij in Midden-Europa zijn over het algemeen vaker negatief dan positief. Mensen hebben altijd wel wat te nuilen. Maar wij kunnen hier gewoon naar de koelkast lopen en eten pakken. Je zou eens een dag in Afrika moeten meelopen… Wij moeten tot onze lieve God bidden dat wij in Nederland of Duitsland wonen en niet in Syrië. Wees gelukkig met wat je hebt. Ik word echt moe van nuilers. Veel mensen nemen zichzelf veel te serieus. Zeker in de voetbalwereld. Doe gewoon eens normaal."
DE PSYCHOLOOG
"De huidige generatie jonge voetballers is echt een 'ja maar'-generatie. Zij denken heel zelfbewust te zijn, maar zijn het niet. Ze hebben een soort minderwaardigheidscomplex. Jonge mensen willen heel snel oud worden, maar zijn nog soft. Iedereen heeft een mening en wil die ook geven. Dat is goed, maar aan de andere kant ben ik als trainer ook gewoon de baas. Soms doen we het opengewoon zoals ik het zeg. Dan moet je je mond houden. Je moet met de voeten spreken en niet altijd een mening verkondigen. Een zaakwaarnemer hoeft mij ook niet te bellen als een speler een probleem met mij heeft. Dan komt die speler maar naar mij toe. Het gaat om jou. Ik praat niet over jou met een ander. Als je een probleem hebt kom je naar mij. Dat hoort ook bij man-zijn. Zo krijg je ook een open verstandhouding."
"Ik ben erg geïnteresseerd in psychologie. Atijd bezig om het teamproces te verbeteren. Ik werk samen met de Talentenacademie, een trainings- en coachingbureau. Ik moet zo nog een lezing geven. Je kunt mij op ieder moment van de dag vragen of ik een toespraak wil geven. Al is het voor drieduizend man. Ik vind dat gewoon leuk en kan dat. In andere dingen ben ik minder goed. Ik vind het leuk om te filosoferen, praten en discussiëren. Ook omdat de wereld continu verandert. Het is een vrij anonieme wereld geworden. Zo ben ik een liefhebber van de muziek van Peter Fox, Die Fantastischen Vier, Queen, Police of Sting, maar als ik naar de gym ga zet ik geen muziek op. Daar heeft iedereen oortjes in. Net als voetballers die uit de bus stappen of scholieren die bij een bushalte wachten. Ze zitten allemaal in een soort afgesloten wereld. Als ik aan het sporten ben wil ik juist de omgevingsgeluiden horen. Maar ja, ik ben van een andere generatie. Ik ben opgegroeid in een wereld waarin je aan een ander vraagt hoe het gaat en iemand aankijkt. Als ik nu naar de bakker ga en mijn broodjes koop, zeg ik de mensen in de bakkerij gedag, maar niet iedereen zegt iets terug."
"De spelers bij NEC moesten wennen aan mijn benadering. Ik ben iemand die met hen kan lachen, maar ik kan ook echt heel boos worden. Er zijn nog steeds spelers die daardoor in elkaar vallen. Die denken: hij wil mij afmaken. Ook al weten ze: deze man eist altijd honderd procent. Als je drie keer van drie meter over het doel schiet kun je steeds zeggen: hè, jammer of kom op, het gaat goed. Maar je kunt ook zeggen: het was helemaal kut. Dat is hard, maar ik zeg ook wat je kunt verbeteren. Een trainer heeft de opdracht om 25 spelers beter te maken, maar er zijn altijd spelers die kapot gaan aan mij en spelers die verliefd zijn op mij. Dat is niet veranderd in de 25 jaar dat ik trainer ben. In Duitsland is er ook een eigenwijze young generation. Maar in Duitsland is nog meer sprake van een duidelijke hiërarchie. Als een trainer daar iets zegt, luister je ook. Er is een duidelijke rolverdeling."
DE LAPTOPVELDTRAINER
"Ik wilde als jong jochie eigenlijk poppenspeler worden. De Augsburger Puppenkiste fascineerde mij altijd. Poppenspeler, regisseur, theatermaker. Het sprak mij altijd aan om mensen aan te sturen. Je kijkt naar een film en merkt dat daar veel meer werk achter zit. Nu moet iemand huilen, nu moet iemand sterven. Als trainer zit je ook zo. Nu moet Kadioglu de één-tegen-één aangaan of Grot een bal vasthouden. Voetbal heeft mij gepakt en niet meer losgelaten. Ik ben vanaf mijn zestiende trainer. Vanaf de B-jeugd. Toen was ik speler bij Bocholt en vroeg iemand wie de pupillen wilde trainen. Ik startte spelenderwijs en werd verliefd op het vak. Ik werd gretig en begon aan de trainersopleiding. Ik keek altijd met bewondering naar Louis van Gaal. Ik heb altijd hard moeten werken. Niemand heeft voor mij de deur opengehouden omdat ik interlands heb gespeeld. De huidige generatie Duitse trainers is zo goed omdat velen van hen geen grote naam als speler hebben en zich daarom kapot vechten. Zij willen omhoog en trekken het team mee. Ook door innovatie. Wij halen kennis van over de hele wereld. Ook vanuit Nederland. En in Duitsland staan we open voor input uit andere sporten."
"We accepteren de oud-prof, de laptoptrainer, de relatietrainer, trainers die van de universiteit komen, de mental coach en de hockeytrainer. Als je laptoptrainers op het veld ziet zijn het net zo goed laptopveldtrainers. Het gaat om analyse, training en coaching. Je kijkt naar een wedstrijd en dan creëer je oefenstof en tijdens de oefenstof moet je coachen. Maar het belangrijkste, dat kan ik als laptoptrainer die niet hoog gevoetbald heeft zeggen, is empathie tussen de trainer en het team. Als je heel empathisch met spelers omgaat en hen liefde geeft, dus ook duidelijk bent als het niet goed is, dan gaan spelers voor je door het vuur. Als je de kunst beheerst om relaties op te bouwen kun je ver komen. Vroeger was een laptop bedienen een kunst. Nu is het andersom. Iedere achtjarige kan een laptop bedienen."
"Mensen moeten weer leren communiceren zonder laptop of telefoon. Als trainer moet je een mix zijn van een laptoptrainer en een relatietrainer. Dat is de sleutel tot succes. Het Duitse voetbal heeft niet voor niets zo'n sprong gemaakt in de laatste vijftien jaar. We hebben vast iets goed gedaan. Het gaat er niet alleen om dat we wereldkampioen worden, maar ook om de manier waarop. Hoe we jongens opleiden. Hoe een generatie trainers die niet hoog heeft gespeeld opbloeit. In Nederland wordt altijd gevraagd: waar heb jij gespeeld? Dat interesseert niemand in Duitsland."
"Als ik technisch directeur van een club was en ik moest een trainer aanstellen, dan zijn voor mij vier dingen heel belangrijk: je moet een pedagoog zijn, een hoog IQ hebben, voetbalinhoudelijk goed zijn en hard kunnen werken. En eigenlijk nog een vijfde: als je altijd negatief bent, blijf dan maar lekker weg. Misschien dat ik als positief mens ook meer opval dan andere trainers. Als mensen zeggen dat ik als een gek naast het veld sta zie ik dat als een compliment. Ik laat spelers zien dat ik alles geef. Dat verwacht ik ook van hen. Die passie en betrokkenheid horen bij mij. Ik ben niet iemand die verandert door mijn omgeving. Zo kan ik rebels overkomen, maar ik vaar mijn eigen koers. Ik doe ook niet aan carrièreplanning. Het leven loopt altijd anders dan je verwacht. Ik geniet van de nu-tijd. Soms krijg je van die vragen: waar sta je over vijf of tien jaar? Geen flauw idee. Misschien ben ik dan wel dood."
